فوبیا چیست؟ حتما تا به حال بارها با واژه فوبیا در مقالات و یا صحبت های اطرافیان برخورد کرده اید و به این اندیشیده اید که فوبیا و یا اختلال هراس چیست؟
محققان معتقدند فوبیا یا هراس زدگی نوعی واکنش غیر ارادی نسبت به برخی از مسائل و یا مواردی است که در اطراف وجود دارد و به دلایل خاصی سبب هراس و ترس در افراد می شوند.
تجربه هراس شدید هنگامی که در موقعیت ترس قرار می گیرید و یا هنگامی که به موارد ترسناک فکر می کنید و ناخودآگاه دچار هیجانات آسیب زننده می شوید، نوعی از فوبیا محسوب می شود.
در این مقاله قصد داریم تا شما همراهان عزیز را با جنبه های مختلف فوبیا آشنا کنیم و پاسخ کاملی به سوال فوبیا چیست؟ بدهیم.
همچنین انواع فوبیا که شامل فوبیا ارتفاع، فوبیا تاریکی، فوبیا خون، فوبیا تونل، فوبیا پرواز و آگورا فوبیا است را از نظر منشاء ترس و روش های درمانی به طور کامل و از نظر علم روانشناختی بررسی خواهیم کرد.
در ادامه با موضوعات زیر با ما همراه باشید:
- معرفی کامل فوبیا و دسته بندی های آن
- اصلی ترین علت فوبیا
- علائم و نشانه های ابتلا به فوبیا
- روش های تشخیص فوبیا در افراد
- معرفی انواع فوبیا
- روش های درمان فوبیا
معرفی کامل فوبیا و دسته بندی های آن
فوبیا (phobia) نوعی اختلال واکنشی است که برخی از افراد به سبب ترس از برخی از عوامل خارجی یا خطرناک از خود نشان می دهند.
این ترس های زنجیره ای سبب برهم خوردن نظم طبیعی زندگی و مختل شدن آرامش افراد مبتلا به فوبیا می شود و سبب ایجاد محدودیت در برقراری روابط و یا حضور در برخی از مکان ها می شود.
تفاوت فوبیا و ترس معمولی در این است که افراد دچار ترس، با روبرو شدن با موارد ترسناک دچار نگرانی و اضطراب می شوند و پس از رد شدن از موقعیت ترسناک، استرسشان به طور طبیعی کاهش و متوقف می شود. اما کسانی که دچار فوبیا هستند، همواره در خود منبع عظیمی از ناراحتی را نسبت به موارد ترسناک احساس می کنند.
این ترس دائمی سبب می شود تا افراد تصمیمات غیر معقولی در موقعیت های هراس بگیرند و واکنش های عصبی شدید و غیر قابل کنترل شده ای از خود بروز دهند.
فوبیا شامل سه دسته اصلی است که متناسب با ماهیت ترس و استرس طبقه بندی می شود. از جمله دسته بندی های فوبیا شامل موارد زیر است:
- فوبیا ویژه و خاص: ترس از یک سری موارد خاص مانند ترس از حیوانات و ترس از خون و سوزن و زلزله و … در دسته فوبیا ویژه قرار دارد.
- جمع هراسی یا فوبیا اجتماعی: جمع هراسی و یا فوبیای قرار گرفتن در میان افراد، یکی از اختلالاتی است که منشاء اصلی آن کمبود اعتماد به نفس در افراد است.
- آگورافوبیا یا گذر هراسی: یا برزن هراسی نیز به ترس هایی گفته می شود که افراد در مکان های شلوغ و محدود شده بواسطه ساختمان ها از خود بروز می دهند.
این مقاله را بخوانید: با هیپوکندریا یا ترس از بیماری آشنا شوید
اصلی ترین علت فوبیا
از نظر بسیاری از محققین اصلی ترین علت فوبیا را می توان مربوط به عوامل ژنتیکی و تاثیرات محیطی دانست. افرادی که در بستگان خود دارای افرادی با درصد بالای ترس و یا مبتلا به انواع فوبیا هستند، به نسبت سایر افراد، استعداد بیشتری برای ابتلا به فوبیا دارند.
علاوه بر خصوصیات ارثی و ژنتیکی نیز برخی از عوامل دیگر سبب ایجاد فوبیا در افراد می شود که شامل موارد زیر است:
- قرار گرفتن در محیط های نا امن
- تجربه ی حوادث شدید و ناراحت کننده
- ارتفاع زیاد و یا تصادفات
- آسیب دیدن توسط حیوانات
- مصرف داروهای اعصاب و روان
- ضربات مغزی و آسیب های ذهنی
- مواد مخدر و مشروبات الکلی
- افسردگی و سندروم های روحی
علائم و نشانه های ابتلا به فوبیا
افرادی که دچار انواع فوبیا هستند همواره علائم و نشانه هایی را از خود بروز می دهند. این نشانه ها آنقدر آشکار هستند که اطرافیان به وضوح متوجه اختلالات رفتاری فرد مبتلا به فوبیا می شوند.
از جمله علائم و نشانه های ابتلا به فوبیا در افراد موارد زیر است:
- استرس و اضطراب شدید و غیر کنترل شده در برخورد با عامل ترس
- فرار و گریز از منبع ترس
- استپ جسمی و عدم توانایی برای دور شدن از محیط
- عدم توانایی برای کنترل رفتارها و احساسات
- تعرق شدید و نفس نفس زدن متوالی
- افزایش میزان ضربان قلب به صورت غیر طبیعی
- رعشه و لرز در اندام ها
- عدم توانایی برای تنفس طبیعی
- اسپاسم عضلانی و درد در قفسه سینه
- برهم خوردن نظم گوارشی و احساس تهوع و اسهال
- خواب رفتگی اندام ها و کرهی در آن ها
- توهمات شدید و غیر منطقی
- سردرد و احساس درد شدید در شقیقه ها
روش های تشخیص فوبیا در افراد
همواره برای تشخیص فوبیا در افراد می بایست از متخصصان و روانپزشکان با تجربه در این زمینه یاری گرفت.
یک متخصص درمان و تشخیص فوبیا با پرسیدن سوالات مهم و بررسی علل و عوامل زیر به تشخیص فوبیا در افراد می پردازد:
- بررسی سابقه وجود فوبیا در خانواده و بستگان نزدیک
- سوال پیرامون ترس های قبلی پیرامون موضوع فوبیا
- بررسی محیط پیرامون فرد برای تاثیر گذاری بر فوبیا
- سوال در مورد سوابق بیماری های روحی و روانی
- بررسی میزان و نوع مصرف داروهای روانی
- بررس نتایج حاصل از سوالات تست فوبیا در افراد
این مقاله را مطالعه کنید: ترس از آب یا آکوفوبیا چیست؟
معرفی انواع فوبیا
حال که به صورت کامل با پاسخ سوال فوبیا چیست؟ آشنا شدیم، به معرفی انواع فوبیا می پردازیم. فوبیا اختلالی است که دارای انواع مختلفی است.
روانپزشکان آمریکایی فوبیا را شامل بیش از ۱۲۰ گونه مختلف می دانند. اما برخی از انواع فوبیا به نسبت دیگران در میان افراد شایع تر و متداول ترند.
این اختلالات رفتاری عمدتا در دسته بندی ها و انواع زیر قرار دارند:
فوبیا ارتفاع (ترس از ارتفاع)
فوبیا ارتفاع یا ترس از ارتفاع که عمدتا با اصطلاح (Acrophobia) شناخته می شود، به ترس هایی گفته می شود که افراد از قرار گرفتن در مکان های مرتفع احساس می کنند.
کسانی که با بودن در مکان های بلند مانند تراس واحدهای فوقانی آپارتمان ها و یا ارتفاعات کوه ها و یا قرار گرفتن در آسانسور ها و بالابرهای با سرعت، دچار ترس شدید می شوند و قادر به تحمل آن نیستند و توانایی کنترل رفتار خود در این موقعیت ها را ندارند، در واقع مبتلا به فوبیا ارتفاع یا ترس از ارتفاع هستند.
فوبیا تاریکی (ترس از تاریکی)
یکی دیگر از انواع فوبیا، فوبیا تاریکی یا ترس از تاریکی (Nyctophobia) است.
در این نوع از فوبیا، افراد با تجربه تاریکی و قرار گرفتن در محیط های تاریک و بدون روزنه نور به شدت مضطرب می شوند و حتی در هنگام خواب شبانه نیز حاضر به خاموش کردن و قطع منشاء نور نیستند.
در دوران کودکی این نوع از فوبیا بیشتر رایج است و در نوع معمول و منطقی آن، با بزرگتر شدن افراد و ورود به میانسالی این ترس کمرنگ شده و به کلی از بین می رود.
آگورا فوبیا (بازارهراسی)
در آگورا فوبیا یا بازار هراسی (Agoraphobia) که قبلا نیز از آن با عنوان یک دسته اصلی از انواع فوبیا یاد کردیم، افراد با قرار گرفتن در جمعیت های زیاد و یا بودن در مکان هایی مانند بازار و سینما و کنسرت ها و … دچار ترس و استرس می شوند.
ترس عدم موفقیت برای فرار از این مناطق و بسته بودن اطراف آن ها در هنگام بروز مشکلات از اصلی ترین علت های وجود آگورا فوبیا است.
در موقعیت های بسته تر و محیط های بزرگ تر با جمعیت بیشتر، افراد دارای فوبیای مکان های باز، گاها علائمی مانند سکته قلبی و یا بی هوشی را از خود نشان می دهند.
فوبیا خون
هموفوبیا یا خون هراسی که با نام (Hemophobia) در علم روانشناسی شناخته می شود، از دیگر جنبه های فوبیا است که افراد مبتلا به آن در موقعیت هایی که شاهد خونریزی هستند هوشیاری و سطح کنترل رفتاری خود را از دست می دهند.
فوبیا تونل (ترس از مکان های بسته)
فوبیا تونل یا تنگنا هراسی (Claustrophobia) نوع دیگری از فوبیا است که افراد را در موقعیت هایی مانند قرار گرفتن در تونل ها و یا غارها و مکان های تنگ و تاریک طولانی، دچار استرس و واکنش های شدید رفتاری می کند.
تنگنا هراسی یکی از جنبه های فوبیایی است که در اکثر مردم و افراد عادی وجود دارد اما حدود ۱۰ درصد از این افراد واکنش های شدید تری از خود نشان می دهند و آسیب های بیشتری از آن می بینند.
فوبیا رانندگی(ترس از رانندگی)
فوبیا رانندگی و یا ترس از رانندگی (Driving phobia) نیز بواسطه وجود تجربه های ناخوشایند در عرصه رانندگی مانند تصادفات و یا عدم کنترل خودرو و ایجاد ترس های ناگهانی در فرد ایجاد می شود.
همچنین علاوه بر ترس هایی که به سبب وقایع ناخوشایند در رانندگی برای افراد رخ می دهد، وجود برخی از عوامل دیگر مانند بارانی بودن هوا و یا جاده های پر پیچ و خم نیز سبب تشدید ترس از رانندگی و ایجاد فوبیای رانندگی در افراد می شود.
فوبیا پرواز (ترس از پرواز)
فوبیای پرواز (Aviatophobia) یکی دیگر از گونه های فوبیاست که فرد در هنگام پرواز هواپیما و با قرار گرفتن در محیط آن، ترس و استرس شدیدی را تجربه می کند.
علاوه بر هواپیما، افراد بواسطه ترس از ارتفاع نیز از استفاده کردن از هلیکوپتر و کایت و … نیز ناتوان می شوند.
علاوه بر موارد فوق، فوبیاهای دیگری نیز وجود دارند که به نسبت فوبیاهای معرفی شده، آمار ابتلای کمتری دارند. این فوبیا ها شامل موارد زیر است:
- آسترافوبیا (رعد و برق هراسی، ترس از طوفان و رعد و برق)
- مایسوفوبیا (آلودگی هراسی یا ترس از آلودگی و کثیفی)
- آرئوفوبیا (پرواز هراسی)
- ترایپوفوبیا (ترس از حفره‌های نامتقارن)
- اوفیدیوفوبیا (مار هراسی)
- آرچنوفوبیا (عنکبوت هراسی)
- کاراسینوفوبیا (سرطان هراسی)
- داناتوفوبیا (مرگ هراسی)
- مونوفوبیا (تنهایی هراسی یا ترس از تنها بودن)
- آتیچیفوبیا (شکست هراسی)
- اورنیثوفوبیا (پرنده هراسی)
- آلکتروفوبیا (ترس از مرغ و خروس و جوجه)
- انچلوفوبیا (ترس از جمعیت)
این مقاله را مطالعه کنید: چرا بیشتر افراد دچار ترس از حیوانات هستند؟
روش های درمان فوبیا
درمان فوبیا بواسطه روش های مختلفی توسط متخصصان روانشناس و یا روانپزشک انجام می شود. هر دسته ای از فوبیا بواسطه ماهیت نوع آن، از روش های مختلفی امکان درمان شدن دارد.
از انواع روش های درمان فوبیا موارد زیر است:
- درمان شناختی: یافتن منشاء ایجاد فوبیا در افراد می تواند کمک زیادی به کاهش تاثیرات آن بر تشدید ترس افراد کند.
بررسی زمینه های ایجاد فوبیا و زیر نظر داشتن علائم افراد در قرار گرفتن در محیط و شرایط ترس، مانند بررسی وضع آرامش و علائم حیاتی افراد نیز در حیطه درمان شناختی است. - تمرین کنترل رفتار: ایجاد زمینه های تقویت اعتماد به نفس و شناساندن کلیه جوانب محیط های ترسناک به افراد، می تواند نقش مهمی در کنترل رفتار افراد مبتلا داشته باشد.
تمرین ارائه مطالب در حضور دیگران و یا قرار گرفتن در ارتفاعات به تدریج زیاد شده، می تواند شدت فوبیا را در افراد کم کند. - دارو درمانی: تجویز برخی از داروها سبب کاهش تاثیر پذیری افراد از منابع ایجاد ترس می شود.
از جمله این داروها، سرترالین، پاروکستین، فلوئوکستین، کلومیپرامین، ایمیپرامین، داروهای ضداضطراب بنزودیازپین و دیازپام از رایج ترین داروهای درمان فوبیا هستند.
در این مقاله سعی کردیم تا شما همراهان گرامی را با جنبه های مختلف فوبیا آشنا کنیم و پاسخ کاملی به سوال فوبیا چیست؟ بدهیم.
در صورتی که پیرامون هر یک از موارد فوق دچار ابهام و یا سوالی هستید و یا نیاز به راهنمایی های تخصصی درمان فوبیا توسط کارشناسان با تجربه ما هستید، پیشنهاد می کنیم با شماره های درج شده در سایت تماس حاصل فرمایید.
نوا مشاور مرجع معتبر و امن شما برای دستیابی به سلامت روح و جسم، در سریعترین زمان ممکن و با کمترین میزان آسیب پذیری است.
