فوبیا تاریکی یا ترس از تاریکی از انواع اختلالات کنترل احساس است که افراد مبتلا به این فوبیا با قرار گرفتن در مناطق تاریک و فضاهایی که نور کافی برای دیدن اجسام وجود ندارد، از خود بروز می دهد.
ترس از تاریکی یکی از واکنش های طبیعی است که هر فرد ممکن است متناسب با نوع محیط از خود به صورت غیر ارادی بروز دهد. اما هنگامی که این واکنش شدیدتر از حدی باشد که بتوان روی آن کنترل منطقی داشت، اصطلاح نیکتوفوبیا یا فوبیای تاریکی را برای افراد بکار می برند.
در این مقاله قصد داریم تا شما عزیزان را با ابعاد مختلف فوبیا تاریکی و علائم آن آشنا سازیم و اطلاعات سودمندی پیرامون روش های درمان ترس از تاریکی و عوامل ایجاد فوبیا تاریکی در اختیارتان قرار دهیم.
در ادامه با موضوعات زیر با ما همراه باشید:
- ابعاد فوبیا تاریکی از دید روانشناسان
- تشخیص ترس از تاریکی
- رایج ترین علائم فوبیا تاریکی
- عوامل ایجاد ترس از تاریکی در افراد
- عوارض ابتلا به فوبیای تاریکی
- مراحل و روش های درمان ترس از تاریکی
ابعاد فوبیا تاریکی از دید روانشناسان
فوبیای تاریکی یا ترس از تاریکی (Nyctophobia) از انواع فوبیا محسوب می شود که در طی آن افراد به شدت از تاریکی و قرار گرفتن در مکان های فاقد نور هراس دارند.
همین هراس زمینه ساز محدودیت ها و اختلالات احساسی در افراد می شود و روند زندگی آن ها را دستخوش دگرگونی و تغییر قرار می دهد. بوجود آمدن اضطراب های دائمی و نداشتن آرامش در هنگام خواب شبانه از مصادیق فوبیا تاریکی است.
نیکتوفوبیا به سبب زمینه سازی هایی که در کودکی افراد پیرامون وحشت از تاریکی ایجاد شده، پدیدار می شود. همچنین علل دیگری از جمله محیط پیرامون و ژنتیک نیز می تواند بر روی تشدید و نمایان شدن این اختلال تاثیر گذار باشد.
از انواع ابعاد فوبیا تاریکی از دید روانشناسان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فوبیا نسبت به تاریکی شب
- فوبیای محبوس شدن در مکان تاریک
- فوبیای حضور عوامل ناشناخته در تاریکی
- ترس از صدمه دیدن در حین بی اطلاعی در زمان نبود نور
- فوبیای تنهایی در مکان های تیره
تشخیص ترس از تاریکی
در بسیاری از موارد متخصصان با بررسی شرایط فرد در هنگام قرار گرفتن در محیط های کم نور و یا فاقد نور، به تشخیص نیکتوفوبیا یا ترس از تاریکی می پردازند.
همچنین با مطابق دادن سطح واکنش های فرد در این موقعیت ها با نمودار های از قبل تعیین شده، شدت و بعد دقیق فوبیای تاریکی را در هر فرد تشخیص می دهند.
در برخی دیگر از موارد نیز روانشناسان و متخصصان به بررسی سوابق بروز بیماری در اطرافیان و تشخیص ژنتیکی انتقالی بیماری می پردازند.
از جمله راهکارهای مورد استفاده برای تشخیص فوبیای تاریکی موارد زیر است:
- روبرو کردن فرد با موقعیت های ترس در تاریکی های مرحله به مرحله
- بررسی سلامت اطرافیان و کشف نوع و شدت بیماری در وابستگان
- ارائه پرسشنامه هایی که در آن ها به صورت سوالی از افراد احساساتشان را در زمان تاریکی جویا می شود.
- بررسی تجربیات تلخ افراد در کودکی و منشاء یابی ترس از تاریکی
رایج ترین علائم فوبیا تاریکی
همانند سایر انواع فوبیا، ترس از عدم نور و یا فوبیای تاریکی نیز علائم و نشانه هایی دارد که با دانستن آن ها می توان پی به وجود این بیماری در افراد برد.
علائم جسمانی و روانی شدیدی در این نوع از فوبیا از سوی فرد دیده می شود که این نشانه ها متخصصان و والدین را در کشف صحیح بیماری یاری می کند.
از جمله رایج ترین علائم فوبیا تاریکی موارد زیر است:
- نفس نفس زدن در هنگام قرار گرفتن در تاریکی و یا اندیشیدن به آن
- بالا رفتن ضربان قلب و زیاد شدن فشار خون
- درد عضلانی و قفل شدن برخی از اندام های حرکتی
- لرزش و رعشه و عدم تعادل
- تعریق سرد
- استرس و اضطراب شدید
- ترس و نیاز به فرار
- عدم کنترل احساسات و بروز رفتارهای پرخاشگرانه
- گوشه گیری و افسردگی
عوامل ایجاد ترس از تاریکی در افراد
هنگامی که یک متخصص روانشناس یا یک درمانگر فوبیا تاریکی، تصمیم به درمان یک فرد مبتلا به این اختلال می گیرد، در ابتدا به بررسی عوامل ایجاد ترس در فرد می پردازد.
برخی از دلایل ریشه ارثی در فرد دارند و بدون هیچ گونه عامل خارجی در فرد ایجاد می شوند. همچنین نیکتوفوبیا گاهی به سبب ترس هایی که فرد در کودکی با قرار گرفتن در محیط تاریکی تجربه کرده، در بزرگسالی ظاهر می شوند.
به طور کلی می توان اصلی ترین عوامل ایجاد ترس از تاریکی در افراد را در موارد زیر خلاصه کرد:
- خاطرات ناخوشایند: در بسیاری از موارد افراد پس از ریشه یابی عامل ایجاد فوبیای تاریکی، به این موضوع اقرار می کنند که در کودکی یک بار و یا به صورت مداوم در محیط های تاریک و به تنهایی برای مدت زیادی محبوس شده اند.
این عامل سبب آسیب به قسمت هایی از مواضع شناختی مغز و حافظه می شود که در بزرگسالی منجر به اختلال ترس از عدم وجود نور یا تاریکی می شود. - عوامل ارثی: یکی دیگر از عواملی که سبب پیدایش ترس شدید از تاریکی در افراد می شود، وجود بیماری های ارثی و انتقال آن ها از وابستگان به فرد است.
این نوع فوبیا امکان به ارث رسیدن از مادر و یا پدر به فرزند را دارد. با بررسی و پیدایش این نوع از عوامل ایجاد فوبیا تاریکی پزشکان و متخصصان در اکثر موارد اقدام به هیپنوتیزم درمانی و دارو درمانی می کنند. - محدودیت های زمان کودکی: در برخی دیگر از موارد نیز مراقبت ها و محدودیت های بیش از حدی که والدین در زمان کودکی از فرزند خود می کنند، در بزرگسالی منجر به ترس از هر نوع از تاریکی و یا فوبیا تاریکی می شود.
- پرورش ناصحیح: دیدن ترس والدین در محیط های سربسته و تاریک و حساسیت شدید آن ها نسبت به تاریکی سبب می شود تا کودکان به صورت ناخودآگاه واکنش های مشابهی را در شرایط مشترک از خود نشان دهند.
عدم توجه به درمان به موقع و کنترل احساسات در هنگام بروز ترس نیز سبب اوج گرفتن اختلال و پیدایش فوبیای تاریکی در بزرگسالی افراد می شود.
عوارض ابتلا به فوبیای تاریکی
فوبیا تاریکی اختلالی است که می تواند در صورت عدم توجه و درمان به موقع آسیب های جدی و طولانی مدتی را متوجه فرد مبتلا کند.
بروز برخی از بیماری های جسمانی و روحی از جمله پیامدهایی است که به سبب طولانی شدن بیماری در فرد ایجاد می شوند.
از جمله عوارض و آسیب های ابتلا به فوبیای تاریکی موارد زیر است:
- فشار خون بالا و بروز سکته های قلبی
- افسردگی و عدم شرکت در برنامه های جمعی
- اضطراب و استرس دائمی
- مشکلات گوارشی
- رعشه و لرزش دست
مراحل و روش های درمان ترس از تاریکی
با توجه به ماهیت این بیماری و نوع ریشه ای آن، متخصصان با انجام برخی از روش های درمانی قادرند آثار و تبعات فوبیای تاریکی را تا حدود زیادی در افراد کاهش دهند.
انجام جلسات مشاوره درمانی و بکارگیری تکنیک های نوین روانشناسی می تواند در بسیاری از موارد این بیماری را درمان کند.
از جمله مراحل و روش های درمان ترس از تاریکی اقداماتی است که متخصصان در قالب موارد زیر انجام می دهند:
- گفتگو و ریشه یابی ترس از تاریکی در جلسات مشاوره درمانی
- بکارگیری تکنیک های نوین روانشناسی و روانشناختی متناسب با شدت فوبیا
- ایجاد فضای مناسب برای انجام مشاورات کنترل استرس
- آماده سازی محیطی برای کاهش تنش ها نسبت به ترس از تاریکی در اطرافیان
- تجویز داروهای ضد استرس و کنترل استرس
- استفاده از روش سی بی تی برای کاهش نگرش های منفی نسبت به تاریکی در فرد
- درمان ترس از تاریکی بواسطه روش واقعیت مجازی
در این مقاله سعی کردیم تا شما عزیزان را با ابعاد مختلف فوبیا تاریکی یا ترس از تاریکی آشنا کنیم و پیرامون روش های درمان فوبیا تاریکی و علل و عوامل ایجاد آن اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دهیم.
در صورتی که پیرامون هر یک از موارد فوق دچار ابهام و یا سوالی هستید و یا نیاز به مشاوره های تخصصی برای درمان هراس از تاریکی دارید به شما پیشنهاد می کنیم با مشاوران و متخصصان آگاه و با تجربه ما در مرکز الو سلام مشاور تماس حاصل فرمایید.
الو سلام مشاور پایگاه امن و معتبریست که شما را در جهت دستیابی به موفقیت های تحصیلی و حفظ آرامش در زندگی یاری می کند.
