فوبیا تونل یا ترس از فضای بسته، از انواع ترس های غیر معمول و شدیدی است که برخی از افراد به آن مبتلا هستند.
کسانی که دچار فوبیای تونل هستند عمدتا از قرار گرفتن در مکان های بسته و تنگ هراس دارند. این مکان ها ممکن است آسانسور و یا یک اتاق کوچک باشد.
در موارد شدید تر بیماری ترس از مکان های بسته، فرد قادر نیست فضای داخل ماشین و یا اتوبوس را تحمل کند و از قرار گرفتن در آن ها شدیدا ابراز ناراحتی و استرس می کند.
در این مقاله قصد داریم تا شما همراهان گرامی را با ابعاد فوبیا تونل آشنا کنیم و روش های تشخیص ترس از مکان های بسته و عوارض و عوامل ایجاد آن را بررسی کنیم.
در ادامه با موضوعات زیر با ما همراه باشید:
- ابعاد فوبیا تونل از دید روانشناسان
- تشخیص ترس از مکان های بسته
- رایج ترین علائم فوبیا تونل
- عوامل ایجاد ترس از مکان های بسته در افراد
- عوارض ابتلا به فوبیای تونل
- مراحل و روش های درمان ترس از مکان های بسته
ابعاد فوبیا تونل از دید روانشناسان
ترس از فضاهای بسته و یا فوبیا تونل (claustrophobia) اختلال رفتاریی است که برخی از افراد به دلایل مختلف و در موقعیت های تنگ و محدود از خود نشان می دهند.
وحشت شدید و تلاش برای فرار از چنین محیط هایی از بارزترین واکنش های مبتلایان به این اختلال است. کسانی که به هر دلیلی از قرار گرفتن در آسانسور ها و یا هواپیما و دیگر وسایل نقلیه با فضای محدود امتناع می کنند و تمایلی به استفاده از این وسایل نقلیه ندارند نیز امکان ابتلا به فوبیا تونل را دارند.
از انواع ابعاد فوبیا تونل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استرس هنگام قرار گرفتن در محیط های کوچک
- پرهیز از ماندن در اتومبیل برای دقایق متوالی
- عدم تمایل برای بستن دکمه انتهایی پیراهن یا بستن کراوات
- ابراز ناراحتی از دیدن تصاویر حاوی موقعیت های بسته
- استرس به دلیل ترس از دست دادن اکسیژن و خفگی
تشخیص ترس از مکان های بسته
تشخیص ترس از مکان های بسته یا تشخیص فوبیا تونل، نیازمند به بررسی ها و انجام تست هایی دارد که روانشناسان و روان درمانان از روش های علمی و تخصصی به انجام آن ها می پردازند.
این سری از تست ها ممکن است با قرار دادن فرد در موقعیت های خطر باشد و یا پرسش سوالاتی که فرد را به چالش علت ترس از مکان های بسته می برد.
برای یافتن علت فوبیا تونل روانشناسان عمدتا از طریق تکنیک های تستی زیر اقدام می کنند:
- صحبت با فرد و بررسی واکنش های او پیرامون موضوع تنگنا هراسی
- بررسی نتایج پرسشنامه ای که در آن از علت ترس و تاریخچه شروع آن از فرد سوال می شود.
- بررسی منشاء ترس در میان وابستگان فرد
- بررسی رفتارهای فرد با قرار گرفتن در موقعیت های بسته
- بررسی اختلالات روانی قبلی در فرد
رایج ترین علائم فوبیا تونل
تنگنا هراسی و یا فوبیا تونل، عمدتا افراد را با نشانه هایی درگیر می کند. این علائم می توانند شامل واکنش های روحی و یا جسمی در فرد باشند.
کسانی که دچار فوبیا تونل و یا ترس از مکان های بسته هستند عمدتا با قرار گرفتن در محیط استرس زا، نشانه های زیر را از خود نشان می دهند:
- استرس شدید و تمایل به فرار
- بالا رفتن ضربان قلب و ازدیاد فشار خون
- دوری از مکان های بسته و عدم تمایل به استفاده از آسانسور ها
- تعریق و لرزش دست ها
- نفس نفس زدن و تنگی نفس
- دلپیچه و تهوع
- انقباضات عضلانی
- پرخاشگری و فریاد زدن های متوالی
- سرگیجه و سردرد
عوامل ایجاد ترس از مکان های بسته در افراد
عوامل زیادی زمینه ساز ایجاد فوبیا تونل در افراد می شود. این عوامل متاثر از حوادث تلخ گذشته و یا زمینه های ارثی در افراد است.
محققان معتقدند از رایج ترین عوامل ایجاد ترس از مکان های بسته در افراد موارد زیر است:
- تجربیات ناخوشایند: در بسیاری از تحقیقات انجام شده، محققان به این نتیجه رسیده اند که منشاء ایجاد فوبیا تونل در افراد، پس از تجربه تلخ یک اتفاق ناگوار رخ داده است.
کسانی که به هر دلیلی در کودکی در محیط بسته ای محبوس شده اند و یا دچار وحشت از نداشتن فضای کافی بوده اند، در بزرگسالی مبتلا به فوبیای تونل می شوند. - عوامل ژنتیکی: علاوه بر تجربیات تلخ کودکی، وجود بیماری در میان اعضای خانواده نیز می تواند منشاء انتقال آن به سایر افراد باشد. انتقال ژنتیکی از پدر و یا مادر مبتلا به فوبیا تونل، به کودکان امکان پذیر است.
- عوامل فیزیکی: ممکن است در محیط پیرامون هر فرد مبتلا به فوبیای تونل، فرد و یا افرادی بوده باشند که با نشان دادن ترسشان از محیط های بسته، این رفتار خود را به فرد انتقال داده باشند.
بزرگترین عامل فیزیکی که می تواند زمینه ساز بروز فوبیای تونل در افراد شود، شوخی های غیر معمولی است که به صورت محبوس کردن فرد در یک محیط بسته و یا تحت فشار قرار دادن او با هر جسم و یا عاملی انجام می شود. - اختلالات آمیگدال: آمیگدال بخشی از مغز است که مسئول کنترل ترس و هیجانات در افراد است. هنگامی که این قسمت از اندازه ای کوچکتر از معمول برخوردار باشد، فرد مستعد به ابتلا به انواع فوبیا ها می شود.
عوارض ابتلا به فوبیای تونل
ابتلا به فوبیا تونل عوارض و آسیب های زیادی برای فرد در بر دارد. این آسیب ها عمدتا وابستگی شدیدی به شدت بیماری و بعد وجودی آن دارد.
محدودیت هایی که برای فرد در استفاده از وسایل حمل و نقل و یا حاضر شدن در محیط های بسته ایجاد می شود، در دراز مدت سبب افسردگی و گوشه گیری افراد می شود.
از دیگر عوارض ابتلا به فوبیای تونل موارد زیر است:
- تنهایی و انزوا
- اختلالات هراس
- فشار خون بالا و احتمال بروز انواع سکته ها
- پرخاشگری و بد خلقی در موقعیت های بسته
- طرد شدن از سوی اطرافیان
- بر هم خوردن نظم گوارشی
- سردرد های زنجیره ای
مراحل و روش های درمان ترس از مکان های بسته
متخصصان با شناخت دقیق نوع و شدت فوبیا تونل، نهایتا بهترین روش درمان فوبیا تونل را برای هر فرد در نظر می گیرند. کلاستروفوبیا از طریق چهار روش درمانی برای افراد مبتلا استفاده می شود.
از رایج ترین مراحل و روش های درمان ترس از مکان های بسته می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درمان های رفتاری و شناختی: در این روش روانشناسان با بررسی زمینه های ذهنی افراد در مواجهه با مناطق خطر، سعی بر تغییر این تفکرات و نگرش ها دارند.
محققان معتقدند با ماندن در این مرحله و انجام پیاپی اصلاحات فکری و اندیشه ای پیرامون محیط های بسته می توان تا حدود زیادی از شدت این بیماری کاست.
شناخت صحیح مستلزم دریافت اطلاعات مرحله به مرحله از سوی روان درمانان است. - درمان های مقایسه ای: دیدن کسانی که توانسته اند از روش درمان های شناختی به ترک فوبیای تونل بپردازند، انگیزه ای قوی برای کاهش ترس در افراد مبتلا است.
- دارو درمانی: هنگامی که با استفاده از روش های یاد شده، متخصصان نتوانند شدت بیماری را در فرد کاهش دهند و یا بیماری به حدی گسترش یافته باشد که نیاز به درمان های مستقیم است، تجویز داروهای ضد افسردگی لازم و ضروری است.
- درمان های تمرکزی و تصویر سازی: از بین بردن افکار منفی با قرار گرفتن مرحله به مرحله و تدریجی در محیط های بسته می تواند از شدت ترس به مراتب بکاهد.
تصور فرد از موقعیت های بسته با بودن در این مکان ها به صورت آزمایشی بسیار بهبود می یابد.
در این مقاله سعی کردیم تا شما عزیزان را با تمامی جوانب فوبیا تونل و یا ترس از مکان های بسته آشنا کنیم. همچنین به ارائه اطلاعاتی پیرامون درمان فوبیا تونل و درمان ترس از مکان های بسته پرداختیم.
در صورتی که پیرامون هر یک از موارد فوق دچار ابهام و یا سوالی هستید می توانید با روانشناسان ما در مرکز الو سلام مشاور تماس حاصل فرمایید و از راهنمایی های مرحله به مرحله و تخصصی ایشان بهره مند شوید.
الو سلام مشاور همراه و یاور شما برای دستیابی به موفقیت های تحصیلی و رسیدن به سطح مطلوبی از آرامش و سلامتی است.
