افسردگی فصلی یکی از انواع افسردگی است که برخی از افراد به سبب داشتن زمینه های مساعد، به راحتی به آن مبتلا می شوند. تغییر در روحیات و خلق و خوی فرد بواسطه تغییر فصل از جوانب افسردگی های فصلی است. معمولا بازه زمانی برای شروع افسردگی های فصلی از اواخر آذرماه و تا رسیدن فصل بهار ادامه می یابد. در برخی دیگر از افراد نیز با ورود به یک ماه مشخص فرد دچار افسردگی می شود. در این مقاله قصد داریم تا شما عزیزان را با جوانب مختلف افسردگی فصلی آشنا کنیم و اطلاعات مفیدی پیرامون علت و نشانه های افسردگی فصلی ارائه دهیم.

معرفی اختلال افسردگی فصلی                               

افسردگی های فصلی (Seasonal Affective Disorder) از انواع اختلالات احساسی است که فرد با ابتلا به آن، برخی از مشکلات روحی،خلق و خویی را با ورود به یک فصل از خود بروز می دهد. این اختلالات عمدتا شامل پرخاشگری و تجربه بی دلیل استرس و اضطراب است. این مشکلات روانی عمدتا در فصل زمستان اتفاق می افتند اما در برخی از موارد نیز روانشناسان شاهد افسردگی های فصلی در فصل تابستان نیز هستند. فراوانی این نوع از افسردگی در میان بانوان و نوجوانان بیشتر از سایر افراد جامعه است. از دیگر ویژگی های افسردگی های فصلی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نام دیگر افسردگی های فصلی، اختلالات عاطفی فصلی است.
• با پایان یافتن فصل پاییز علائم و نشانه های افسردگی در افراد مبتلا آغاز می شود و تا تابستان سال بعد ادامه می یابد.
• در برخی از موارد نیز افراد با ورود به فصل گرم دچار افسردگی های فصلی می شوند.
• درمان افسردگی های فصلی در مراحل ابتدایی به آسانی انجام می شود و نیازمند مشاوره های تخصصی روانشناسان است.
• این نوع از اختلالات بیشتر در مناطقی دیده می شود که هر چهار فصل را دارا هستند.
• در مناطقی که دارای دو فصل هستند، این مشکل در صورت وجود، به شکل بسیار شدید دیده می شود.
• روشنایی روز نقش مهمی در بروز و یا کاهش افسردگی در افراد دارد.

دلایل ایجاد افسردگی های فصلی چیست؟

افسردگی های فصلی عمدتا به دلایل مختلفی ایجاد می شوند. علاوه بر تاثیر نور خورشید و میزان بلندی روز ها، ارتعاشات انرژی سطح زمین نیز در این امر تاثیر گذار است. برهم خوردن نظم طبیعی ترشح هورمون ها و ازدیاد و یا کاهش هورمون هایی که سبب شادی و ناراحتی می شوند نیز فاکتور دیگری در زمینه بروز افسردگی های فصلی است. در ادامه به علت افسردگی فصلی و روند تاثیر گذاری آن اشاره می کنیم:

• اختلالات هورمونی: کاهش ترشح سروتونین در بدن انسان همواره اختلالات استرس و اضطراب ایجاد می کند و دائمی شدن استرس ها زمینه بروز افسردگی را در فرد هموار می کند. کسانی که سروتونین بدن آن ها دستخوش تغییر قرار می گیرد، پیام های عصبی را با سرعت کمتری انتقال می دهند و این امر سبب می شود که در بافت عصبی اختلالاتی ایجاد شود. کاهش سطح سروتونین در فصل های سرد سال بیشتر اتفاق می افتد و با ورود به فصل های گرم سال این کمبود به صورت طبیعی جبران می شود.
• افزایش میزان ملاتونین: از دیگر عواملی که سبب کاهش میزان آرامش افراد و شدت یافتن استرس در آن ها می شود، افزایش میزان ملاتونین در بدن افراد است. ملاتونین نقش مهمی در تنظیم ساعات خواب و میل به خوابیدن در افراد دارد. خواب آلودگی های مکرر و بی حالی در زمستان عمدتا به دلیل افزایش میزان ملاتونین خون است. هنگامی که فرد تمایل بیشتری به خواب دارد، از انجام فعالیت های خود کناره گیری می کند و این تاخیر در انجام دادن فعالیت ها موجبات افسردگی را در فرد ایجاد می کند.

چه عواملی افسردگی های فصلی را تشدید می کنند؟

علاوه بر عواملی که به عنوان دلایل ایجاد افسردگی در فصول سرد در برخی از افراد به شما عزیزان معرفی کردیم، برخی دیگر از تحریکات نیز سبب تشدید این افسردگی ها در برخی از فصول سال می شود. به طور کلی می توان گفت تمامی پارامترهای محیطی می توانند در این زمینه موثر واقع شوند و میزان افسردگی را شدت بخشند. از جمله این عوامل محیطی و ارثی موارد زیر است:

• جنس: بر اساس آمار هایی که توسط جامعه روانشناسان اعلام شده است، زنان در معرض افسردگی های فصلی بیشتری به نسبت مردان قرار دارند.
• سن و سال: نوجوانان نیز آمار بالاتری از میزان ابتلا به اختلالات عاطفی فصلی را به نسبت افراد میانسال یا سالخورده به خود اختصاص می دهند.
• اقلیم آب و هوایی: از دیگر پارامترهای تاثیر گذار بر روی افسردگی های فصلی، مکان زندگی افراد است. کسانی که در مناطق سردسیر زندگی می کنند استعداد بالاتری برای ابتلا به این اختلال دارند.
• پارامترهای وراثتی: افرادی که دارای والدین مبتلا به افسردگی های فصلی هستند نیز بیشتر در معرض ابتلا و شدت یافتن افسردگی های فصلی درخود هستند.

نشانه های اختلالات عاطفی فصلی شامل چه مواردی است؟                           

بر اساس تحقیقاتی که روانشناسان پیرامون پدیده افسردگی های فصلی انجام داده اند، نشانه ها و علائم این اختلال عمدتا شامل برخی از موارد زیر است:

• نداشتن انرژی کافی برای انجام فعالیت های روزمره
• داشتن مشکلات متعدد در یادگیری و میل به انجام تلاش
• نداشتن انگیزه برای تغییر وضعیت زندگی
• تمایل شدید به مصرف بیش از حد مواد خوراکی و غذاها
• گرایش به انزوا و گوشه گیری از جمع
• خواب آلودگی شدید و نداشتن تمرکز کافی
• استرس و اضطراب دائمی و بی دلیل
• برهم ریختن نظم خواب و بروز بی خوابی های ممتد
• پرخاشگری و بی قراری

ویژگی ها و علائم افسردگی فصلی در تابستان و زمستان

ویژگی های افسردگی در زمستان و تابستان به دلیل تغییرات فصلی نیز دستخوش تغییر قرار می گیرد. به طور کلی می توان گفت ویژگی های افسردگی در تابستان شامل تفاوت هایی است که این ویژگی ها در فصل زمستان با تغییرات گسترده و حتی مخالف دیده می شود. در زیر می توانید این ویژگی ها را به صورت تفکیک شده مشاهده فرمایید:

• ویژگی های افسردگی در فصل تابستان: در فصل تابستان افراد درگیر اختلالات عاطفی معمولا مشکلات زیادی در به خواب رفتن و غذا خوردن دارند. کاهش وزن شدید و بی اشتهایی از علائم این اختلال در فصل تابستان است. همچنین بیقراری ها و استرس های بدون منشاء نیز در این فصل بروز می کند.
• ویژگی های افسردگی در فصل زمستان: در فصل زمستان افراد افسرده فصلی، عمدتا دارای خستگی های طولانی مدت و عدم تمرکز برای انجام امور روزمره خود هستند. همچنین کاهش میل جنسی و افزایش وزن و پر خوری از دیگر ویژگی های افسردگی های فصلی در زمستان است.

روش های درمان افسردگی های فصلی از دید روانشناسان

درمان افسردگی فصلی با روش های مختلفی امکان پذیر است. متخصصان متناسب با میزان و شدت بیماری اقدام به انتخاب یکی از روش های درمانی می کنند. در زیر می توانید انواع روش های درمان افسردگی های فصلی را مشاهده فرمایید:

• استفاده از جعبه های نوری: یکی از رایج ترین و موثرترین روش های درمان افسردگی های فصلی استفاده از جعبه های نوری است. این جعبه ها دارای لامپ ها و روشنایی های درجه بندی شده ای هستند که امکان تامین نور مورد نیاز بدن را متناسب باریتم طبیعی فراهم می کنند. تنظیم سطح ملاتونین بدن بواسطه استفاده از این نور ها سبب بازگشت انرژی و تحریک پذیری کمتر می شود.

• شبیه سازی نور خورشید: شبیه سازها تکنولوژی برتری هستند که زمستان را همچون تابستان می کنند. روشنایی روز در تابستان بیشتر از زمستان است و زمانی که دقیقا تمامی نور منعکس شده از خورشید در فصل تابستان، دقیقا در فصل زمستان نیز انجام شود، افسردگی های فصلی افراد درمان می شود. بیدار شدن فرد هنگام صبح با استفاه از شبیه ساز های خورشیدی این تلقین را به فرد می دهد که ساعات بیشتری در روز امکان فعالیت دارد و میزان بروز افسردگی را کاهش می دهد.
• استفاده از داروهای ضد افسردگی: زمانی که متخصصان نتوانند با استفاده از روش های دیگر اقدام به درمان افسردگی های فصلی در فرد کنند، با استفاده از داروهای شیمیایی اقدام به کنترل بیماری و سپس درمان آن می کنند. از جمله داروهای مورد استفاده در این روش، داروهای ضد اضطراب و چند حلقه ای ها در این روش موثر واقع می شوند.
• رایحه درمانی: استشمام برخی از عطرها بواسطه دارا بودن خواص پزشکی و درمانی، می تواند به عنوان یک روش مکمل در کنار سایر روش های درمانی مورد استفاده قرار گیرد. اختلالات عاطفی عمدتا با استفاده از رایحه های مخصوص درمان می شود و این امر می تواند تاثیر بسزایی داشته باشد. از رایج ترین عطرها در این زمینه عطر درخت صنوبر است.
• تغییر سبک زندگی: داشتن تفریحات مشخص و پیروی از یک سیستم ورزشی و تمرینی می تواند تاثیرات بسیار مثبتی بر روند درمان افسردگی در این نوع باشد. کسانی که ورزش می کنند، عمدتا به دلیل ترشح بیشتر سروتونین، خوش حال ترند و این امید به زندگی سبب درمان افسردگی در آنان می شود.
• برنامه ریزی منسجم برای زندگی: داشتن برنامه برای زندگی و منظم بودن ریتم آن سبب می شود تا محرک های بیرونی سبب افزایش استرس و تشدید افسردگی در افراد نشود. این امر زمانی موثر واقع می شود که فرد تمامی فعالیت های خو درا بر اساس برنامه ریزی های دقیق انجام دهد و موفقیت را حس کند.
• تعیین زمان استراحت و تفریح: تنظیم دقیق زمان استراحت و تفریح و گنجاندن سفرهای کوتاه مدت در برنامه هفتگی می تواند در کاهش تاثیرات افسردگی در زندگی افراد بسیار موثر واقع شود.
• مدیتیشن: پیروی از تمریناتی که سبب زایش آرامش در بدن می شود و استرس را مهار می کند نیز بسیار مفید است. انجام ورزش های آرامش بخش مانند یوگا و روی آوردن به مدیتیشن بسیار لازم و ضروری است. همچنین نوشتن خاطرات روزانه و درد و دل کردن با دیگران احساس سرخوشی و سبکی به انسان می دهد.
• تغییر سبک غذایی: تغذیه درست و سالم می تواند میزان تشدید افسردگی را تا حدود بسیار زیادی کنترل کند. مصرف به اندازه ویتامین دی و امگا۳ نقش مهمی در این زمینه دارد. همچنین جلوگیری از آنمی های شدید نیز در درمان افسردگی موثر واقع می شوند. غذاهای مناسب برای افسردگی به عنوان یک درمان مکمل تاثیر به سزایی در روند درمان خواهد داشت.

در این مقاله سعی کردیم تا به شما عزیزان پیرامون جوانب مختلف افسردگی فصلی و علل و علائم آن اطلاعات مفیدی را ارائه کنیم. همچنین به معرفی راهکارهای مفید در زمینه کنترل اختلالات عاطفی فصلی پرداختیم و زمینه های کاهش اثرات این بیماری را به شما شناساندیم. امیدواریم توانسته باشیم با مطالب فوق، پاسخ مفیدی به سوالات شما داده باشیم. در صورتی که نیاز به راهنمایی های بیشتر و تخصصی تری در این زمینه دارید به شما پیشنهاد می کنیم با متخصصان و کارشناسان ما در مرکز نوا مشاور تماس حاصل فرمایید. نوا مشاور پایگاه امن و اطلاع رسان تخصصی است که شما عزیزان را در دستیابی به سطح مطلوبی از آرامش و شادی در زندگی حمایت و هدایت می کند.

• علت ایجاد افسردگی فصلی چیست؟
• چه عواملی تشدید کننده افسردگی فصلی هستند؟
• نشانه های افسردگی فصلی در تابستان چیست؟
• چه مواردی از نشانه های افسردگی فصلی در زمستان است؟
• راهکار درمان افسردگی فصلی چیست؟