اگر افکار مزاحم زیادی دارید که پیوسته با آنها درگیری ذهنی پیدا می کنید و در زندگی روزمره خود با اختلال مواجه شده اید، احتمالا به وسواس فکری مبتلا هستید. عموما وسواس های فکری همراه با رفتارهای وسواس گونه هستند که به آن وسواس فکری – عملی OCD  گفته می شود. در این مطلب به این سوال که چگونه وسواس فکری را درمان کنیم ؟ پاسخ داده و به توضیح این بیماری می پردازیم. همچنین پیشنهاد میکنیم مقالات ما را در مورد وسواس در انتخاب ها یا وسواس در دستشویی رفتن و درمان وسواس در کودکی بخوانید.

 وسواس فکری – عملی OCD

  در حقیقت وسواس فکری – عملی، نوعی اختلال اضطراب است که در آن افکار مزاحم به صورت ناخواسته و پیوسته ذهن فرد را درگیر می کند و در اکثر موارد در کنار این افکار، الگوهای رفتاری یکنواخت و مکرر هم در فرد ایجاد می‌شود. در واقع این الگوهای رفتاری، پاسخی برای کاهش افکار است. برای مثال فرد وسواس نظافت دارد و در محیط آلوده، بارها دست خود را می شوید تا از افکار وسواس گونه ای که به سراغ او می آید، جلوگیری کند.

عموما افرادی که وسواس فکری – عملی دارند، نسبت به اشتباه بودن افکار و رفتار خود، آگاهی داشته ولی به علت عدم کنترل آنها مجبور به تحمل افکار و انجام کارهای وابسته به آن هستند. در صورتی که وسواس فکری – عملی درمان نشود، بیماری تشدید پیدا می کند و فرد مبتلا، بیش از پیش به آن درگیر شده و دچار اضطراب، افسردگی و انزوا خواهد شد.

برای درک بهتر مطلب به این مثال توجه کنید: مثلاً اگر برای اطمینان از قفل کردن درب منزل، آن را دو بار بررسی می‌کنید، این رفتار طبیعی است. اما اگر این عمل چندین بار تکرار شود و هر بار با شک و تردید، دوباره آن را انجام می دهید تا اطمینان حاصل کنید و زمان زیادی از وقت شما به آن اختصاص پیدا می‌کند، به معنی رفتاری بیمارگونه است و در واقع شما مبتلا به وسواس فکری – عملی خواهید بود.

در این حالت شخص باید برای آگاهی از راه های درمان وسواس فکری و عملی خود اقدام کند. اما وسواس های فکری و وسواس های رفتاری رایج را که در اکثر افراد مبتلا به این بیماری وجود دارد، در ادامه مطلب توضیح خواهیم داد.

وسواس های فکری رایج

وسواس آلودگی: در این حالت فرد نسبت به آلودگی مانند میکروب یا بیماری، خاک و هرگونه کثیفی وسواس فکری دارد. در حقیقت می توان وسواس فکری را همان وسواس نظافت درنظر گرفت. چرا که فرد برای جلوگیری از آلودگی به نظافت بیش از اندازه می پردازد.

وسواس عدم کنترل: این افراد ترس از دست دادن کنترل و صدمه زدن به دیگران را دارند. از آسیب های جسمی گرفته تا دشنام گویی و پرخاشگری.

وسواس کمال گرایی: در این نوع وسواس، فرد نگران فراموش کردن یا ندانستن مسائل است. یا به دلیل فراموش کردن برخی اطلاعات، وسایل آن را همیشه نگه می‌دارد. همچنین از گم کردن وسایل خود می‌ترسد و در نگه داشتن و یا دور ریختن آنها نمی تواند تصمیم بگیرد.

وسواس افکار جنسی: در این حالت فرد ممکن است انواع مختلفی از افکار منحرف جنسی داشته باشد که به صورت ناخواسته ذهن او را درگیر می‌کند.

وسواس خرافی: این افراد دارای عقیده های خرافی به صورت وسواس گونه هستند. مثلا: اعداد یا رنگ های خوش شانس و بدشانس.

رفتارهای وسواسی رایج

شست و شو و نظافت: افراد در این حالت به علت وسواس فکری نظافت، بیش از حد معمول نظافت شخصی را انجام می‌دهند. مثلاً بیش از حد دست خود را می شویند، حمام می روند، مسواک می‌زنند و… هم چنین این افراد وسایل و لوازم خانه را بیش از اندازه و چندین بار در روز تمیز می‌کنند و حتی گاهی این کار را برای فرزندان خود نیز اجبار می نمایند.

چک کردن: یکی از وسواس های فکری – عملی، چک کردن بیش از اندازه است. مثلاً فرد قفل در را چندین بار بررسی می کند و مواردی از این قبیل.

تکرار کردن: فرد در این حالت برخی کارها را تکرار می‌کند. مثلاً با افراد خانواده برای آگاهی از سلامتی آنها چندین بار تماس می گیرد یا برای کاهش اضطراب خود، اعداد یا کلمات خاصی را تکرار می‌کند.

از دیگر رفتارهای وسواسی می‌توان به احتکار یا جمع کردن وسایل و نگهداری آنها اشاره کرد. هم چنین برخی برای اطمینان از هر موضوعی، آن را چندین بار می پرسند. برخی دیگر از قرار گرفتن در موقعیت هایی که موجب بروز وسواس آنها می شود، اجتناب می‌کنند.

حال این پرسش پیش می آید که چگونه می توان وسواس فکری را درمان کرد ؟ برای دریافت پاسخ این سوال، در ادامه ما را همراهی کنید.

دلایل ایجاد وسواس فکری

اختلال وسواس فکری ممکن است بنا به دلایل مختلفی ایجاد شود. از جمله این عوامل می توان به توارث، فشارهای زندگی، عوامل عصبی، استرس و اضطراب اشاره کرد. همچنین وسواس فکری – عملی در هر سنی می تواند بروز کند. از سن کودکی تا بزرگسالی، بسته به شرایط ذکر شده ممکن است فرد به آن دچار شود. عموماً دو رده سنی برای ظهور وسواس فکری وجود دارد. یکی در کودکی و در سن ۱۰ تا ۱۲ سالگی و دیگری در اواخر نوجوانی و اوایل جوانی.

 علائم بروز اختلال وسواس فکری در کودکان، ممکن است شبیه به علائم بیماری اوتیسم، نشانگان توره و یا اختلال کم توجهی باشد. به همین منظور باید نسبت به تشخیص درست آن به متخصص مراجعه کنید. در بخش بعدی راه های درمان وسواس فکری را توضیح خواهیم داد.

 وسواس فکری و درمان آن

 یکی از موثرترین نوع درمان برای وسواس فکری – عملی، درمان رفتاری شناختی است. برای آنکه نتیجه مطلوبی از درمان داشته باشید باید از یک متخصص باتجربه کمک بگیرید. در درمان رفتاری شناختی، دو نوع روش وجود دارد. روش اول شناخت درمانی است که در آن بیمار در درجه اول، متوجه افکار و رفتار اشتباه خود می‌شود و در درجه دوم، مهارت هایی برای برخورد با افکار وسواس گونه به او آموزش داده می‌شود تا از رفتارهای عملی در پاسخ به افکار خود جلوگیری کند.

 روش دوم مواجهه و جلوگیری از واکنش عملی است. در این حالت فرد در معرض وسواس فکری خود قرار می‌گیرد و باید تا یک الی دو ساعت از رفتار وسواس گونه خود که در مقابل وسواس فکری انجام می‌دهد، جلوگیری کند. به عنوان مثال: فرد در محیطی کثیف (محیطی که از نظر بیمار آلوده است) قرار می گیرد و سپس تا دو ساعت نباید دست های خود را بشوید.

 در این حالت روان درمانگر سعی می کند، بیمار را با ترس های خود مواجه کرده و مانع از انجام رفتارهای وسواس گونه در او شود. با ادامه این تمرینات، فرد دیگر اجباری برای انجام رفتارهای وسواس گونه در خود نمی بیند و به این ترتیب بر وسواس خود غلبه خواهد کرد. البته باید توجه کرد که در این شرایط، اضطراب شخص زیاد می‌شود و باید با تمرینات لازم اضطراب خود را کاهش داده و نهایتاً از انجام رفتار عملی وسواس گونه جلوگیری کند.

 زمان درمان با توجه به میزان وسواس و شخصیت هر بیمار متفاوت است. اما برای نتیجه گیری مطلوب، بهتر است تمرینات روان درمانگر خود را انجام دهید. همچنین ممکن است دارو درمانی نیز توسط پزشک به بیمار تجویز شود تا درمان سریعتر پیش برود.

 در این مطلب سعی کردیم به این سوال که چگونه وسواس فکری را درمان کنیم ؟ پاسخ داده و روش های موثر برای درمان را در اختیارتان قرار دهیم. به منظور کسب اطلاعات بیشتر نسبت به اختلال وسواس فکری – عملی و دریافت پاسخ سوالات خود می توانید با مشاورین مرکز نوا مشاور تماس بگیرید و از خدمات مشاوره روانشناسی تلفنی استفاده کنید.

•  تا چه میزان وسواس فکری – عملی ناشی از عوامل ارثی است؟
•  آیا وسواس فکری – عملی به طور کامل درمان می شود؟
•  امکان بازگشت وسواس فکری – عملی پس از درمان وجود دارد؟