افسردگی بارداری یکی از رویدادهایی است که تقریبا بیشتر بانوان باردار آن را در مراحل مختلف بارداری و مخصوصا ماه های پایانی تجربه می کنند. تغییرات هورمونی و نگرانی ها بابت سلامت فرزند و به نتیجه رسیدن دوران بارداری از جمله علل افسردگی در دوران حاملگی است. همچنین در پایان دوران بارداری و تولد نوزاد نیز تبعات این افسردگی در افراد دیده می شود. بر اساس نتایج اعلام شده از سوی سازمان جهانی بانوان، تقریبا از هر ۱۰ نفر ۳ نفر دچار افسردگی شدید دوران بارداری می شوند.
معرفی افسردگی دوران بارداری
افسردگی بارداری دیگر عدله ای است که اثبات می کند افسردگی در زنان شایع تر است، در دوران بارداری زنان با اختلالات عاطفی و افسردگی های دوره ای روبرو هستند. این اختلالات عاطفی در برخی از ماه ها شدت پیدا می کند و در برخی دیگر از ماه ها کاهش می یابد، معمولا به عنوان افسردگی دوران حاملگی یا بارداری شناخته می شوند.بهتر است بدانید که:
- افسردگی دوران حاملگی ممکن است از پیش از وقوع بارداری ایجاد شده باشد و در این زمان ادامه یابد و یا شدت پیدا کند.
- افسردگی بارداری معمولا ریشه بیولوژیکی دارد و به سبب اختلالاتی که در عملکرد مغزی افراد ایجاد می شود، بروز پیدا می کند.
- بر هم خوردن نظم طبیعی هورمون ها و تداوم استرس های ناشی از سلامت جنین و دیگر رویدادهای ناگوار از عوامل بروز افسردگی در افراد است.
- افسردگی های دوران بارداری در صورتی که به درستی تشخیص داده نشوند و تا پایان این دوره تشدید شود، می تواند منجر به وخیم شدن این اختلال و مشکلات زیاد در فرآیند درمان شود.
نشانه های افسردگی در زمان بارداری
افسردگی در دوران های مختلف دارای نشانه های خاص و بعضا مشترکی است. برای مثال در دوران بارداری بانوان به دلیل داشتن شرایط خاص حاملگی و داشتن جنین، محدودیت های بسیاری را تجربه می کنند. این محدودیت ها می تواند زمینه ساز بروز افسردگی در آنان شود. همچنین تجربه دائمی این محدودیت ها و تغییر شرایط فیزیکی و بدنی می تواند بر روی بروز افسردگی تاثیر گذار باشد. در ماه های پایانی معمولا علائم افسردگی تشدید می شوند و این به دلیل فشار بیشتر ذهنی و وارد شدن استرس شدید تر به مادر است. در زیر می توانید رایج ترین نشانه های افسردگی در زمان بارداری را مشاهده فرمایید:
- تجربه دائمی غم و اندوه
- عدم توانمندی برای کنترل احساسات
- ناتوانی در ایجاد تمرکز برای به خاطرسپاری مطالب
- بر هم خوردن نظم طبیعی خواب
- بی تفاوتی نسبت به همسر و از دست دادن میل جنسی
- تمایل به گوشه نشینی و عدم فعالیت
- تجربه دائمی استرس و نگرانی
- تمایل به پر خوری و یا کم خوری
- داشتن احساسات پوچ و واهی نسبت به زندگی
- تمایل به خودکشی و یا دیگر کشی
آسیب های افسردگی روی مادر و جنین
افسردگی می تواند تاثیرات بسیار مخرب، با بار منفی شدیدی بر روی مادر و جنین بگذارد. گذشته از تخریب شخصیتی که در فرد بواسطه وجود افسردگی ایجاد می شود، بروز مشکلات جسمی و ابتلا به بیماری ها نیز می تواند از تبعات افسردگی در زمان بارداری باشد. از جمله آسیب های افسردگی روی مادر و جنین شامل موارد زیر است:
- عدم تمایل مادر به تغذیه مناسب و بالا رفتن میزان تحریک پذیری جسمی در برابر بیماری ها
- تمایل به سوء مصرف مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی که سبب به خطر افتادن سلامت جنین می شود.
- تمایل به خودکشی و اتمام زندگی از سوی مادر برای خود و جنین درون وجودش
- ضعف بدنی و احتمال بدنیا آمدن نوزاد با وزن نامطلوب و خارج از زمان مناسب
- بروز مشکلات ذهنی و عقلی برای جنین به دلیل استرس بیش از حد مادر
- به ارث رسیدگی افسردگی از مادر به جنین و تشدید علائم افسردگی در نوزاد
چه عواملی سبب بروز افسردگی در بانوان باردار می شود؟
قرار گرفتن در برخی از موقعیت ها و تحمل شرایط سخت برای مدت طولانی می تواند زمینه ساز بروز افسردگی در بانوان باردار شود. برخی از افراد به دلیل شخصیت های ضربه پذیر، با تغییر شرایط فیزیکی و اعمال محدودیت های دوران بارداری، با شدت بیشتری افسردگی را تجربه می کنند و توانمندی کافی برای مقابله با آن و تحمل شرایط موجود را ندارند. همچنین عوامل دیگری می تواند برای بروز افسردگی در بانوان باردار موثر واقع شود که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:
- عدم برخورداری از روابط اجتماعی و دوستانه با افراد دیگر
- تنهایی زیاد و طولانی مدت
- داشتن فرد دارای افسردگی شدید در بستگان درجه یک
- استفاده از داروهای نا باروری و هورمون های فعال دوران بارداری
- داشتن خطر برای سقط جنین
- تجربه تلخ داشتن سقط جنین یا تولد نوزاد مرده
- قرار گرفتن در محیط نا امن روحی
- اعمال فشار های روحی و اقتصادی در دوران باردرای
روش های درمان افسردگی در دوران حاملگی چیست؟
برای درمان افسردگی در دوران بارداری متخصصان اقدام به شناسایی دقیق میزان افسردگی و نوع آن در افراد می کنند. بر این اساس افرادی که شاهد لطمات و صدمات بیشتری از این اختلالات عاطفی هستند، عمدتا بواسطه استفاده از داروها به همراه روان درمانی، مورد درمان واقع می شوند و کسانی که در مراحل ابتدایی افسردگی هستند با استفاده از روش های دیگر همچون تغییر نگرش و ارائه سبک نوین زندگی فرآیند درمان را پیگیری می کنند. در زیر می توانید اصلی ترین روش های درمان افسردگی در دوران باردرای را مشاهده فرمایید:
- درمان افسردگی با شرکت در گروه های حمایتی: یکی از روش های درمان افسردگی در زمان حاملگی، شرکت دادن فرد در فعالیت های گروهی و تغییر نگرش او نسبت به زندگی است. بر این اساس فرد به مدت مشخصی در طول روز و برای چند بار در هفته با افرادی که انگیزه و انرژی بالایی دارند، وارد تعامل می شود و این امر می تواند در کاهش تنش های فرد موثر واقع شود. در واقع تاثیر پذیری فرد از اطرافیانی که می توانند الگوی رفتاری مناسبی برای او باشند بسیار روش کم خطر و موثری در درمان افسردگی در زمان بارداری است.
- درمان افسردگی بارداری با درمان شناختی: از دیگر روش های درمان افسردگی در زمان بارداری در افراد، روش شناختی یا سی بی تی است. در این روش فرد مهارت های مقابله ای با استرس و اضطراب را می آموزد و نحوه کنترل احساسات و عواطف خود را فرا می گیرد. تمرکز بر روی نقاط قوت و توانمندی های فردی و کاهش میزان تفکر به شرایط نا مطلوب و محدودیت های ایجاد شده می تواند تاثیر مثبتی در روند کاهش افسردگی در زنان باردار داشته باشد.
- درمان افسردگی حاملگی با روانکاوی: روش دیگری که متخصصان به مادران افسرده در دوران بارداری پیشنهاد می کنند، استفاده از اقدامات روانکاوی است. در این روش فرد تمامی احساسات ناخوشایند خود را شناسایی می کند و دلایلی که سبب ایجاد این احساسات شده اند را بررسی می کند. شناخت دقیق مشکلات موجود می تواند در مدت کوتاهی حجم وسیعی از احساسات منفی را در فرد کاهش دهد.
- رفع افسردگی بارداری با داروهای ضد افسردگی: استفاده از دارو برای درمان بیماری ها در دوران بارداری یکی از موارد حساسی است که ممکن است در صورت سرخود عمل کردن و اقدام به مصرف بدون مجوز پزشک، منجر به مشکلات بسیار زیادی برای سلامت جنین شود. به همین دلیل متخصصان برای بانوان بارداری که دچار افسردگی های شدید هستند و با روش های درمانی غیر تهاجمی و امن نتوانسته اند بهبودی مورد نظر را حاصل کنند و از داروهای امن دوران بارداری برای درمان افسردگی تجویز می کنند. از جمله این داروها می توان به فرآورده های آرامبخش چند حلقه ای اشاره کرد که متخصص با توجه به شرایط هر فرد اقدام به تجویز آن می کند.
روش های پیشگیری از افسردگی در زمان بارداری
برای مقابله با افسردگی در دوران بارداری معمولا راه ها و روش های مختلفی وجود دارد. این روش ها عمدتا شامل تغییراتی است که هر فرد در سبک زندگی و نگرش خود به آن می بایست ایجاد کند. کسانی که دارای فعالیت های منظم ورزشی روزانه هستند و یا از تغذیه مناسب بهره می برند کمتر دچار افسردگی در این دروان می شوند. توجه به پارامترهای زیر می تواند از بروز افسردگی در دوران باردرای جلوگیری کرده و سبب تضمین سلامت مادر و جنین در این دوره شود:
- توجه به ورزش: یکی از مهمترین اقداماتی که سبب سلامت روح و جسم مادر باردار در دوران بارداری می شود، توجه به ورزش و انجام فعالیت های بدنی متناسب با این دوران است. به طور کلی می توان گفت بانوانی که فعالیت های منظم ورزشی دارند و یا در رشته های خاصی از ورزش فعالیت می کنند، به نسبت سایر بانوان دیگر کمتر در معرض افسردگی دوران حاملگی قرار می گیرند. ورزش در دوران بارداری می بایست متناسب با فیزیک و شرایط فرد انجام شود و خطری برای سلامت مادر و جنین نداشته باشد.
- استراحت کافی: از دیگر پارامترهای مهم در زمینه تضمین سلامت مادر در دوران بارداری، توجه به استراحت کافی است. مادران بارداری که به استراحت و زمان آسودگی کافی دسترسی دارند، کمتر از سایر مادران به افسردگی در دوران حاملگی مبتلا می شوند. به طور کلی می توان گفت استراحت می تواند در کاهش تنش ها و تنظیم جریان خون در بدن افراد کمک زیادی کند.
- خواب منظم: کسانی که دارای ساعت های منظم برای خواب هستند و زمینه های به خواب رفتن آسوده را در ساعات مشخصی از روز ایجاد می کنند، از سلامت روان بیشتری برخوردارند. عدم مصرف کافئین و نوشیدنی های انرژی بخش قبل از خواب و پیروی از تغذیه مناسب در ساعات مشخصی از روز و داشتن فعالیت های جسمی می تواند زمینه های به خواب رفتن سالم و مورد نظر را در شب و زمان های دیگری از روز ایجاد کند.
- تغذیه مناسب: از دیگر عواملی که سبب پیشگیری از بروز افسردگی در افراد باردار می شود، داشتن تغذیه درست و اصولی و سالم در این دوران است. کسانی که با توجه به نیاز بدنی و سلامت خوراکی ها اقدام به تامین انرژی بدنشان می کنند، در وضعیت بهتری از فیزیک بدنی و سلامت روحی قرار دارند. به همین دلیل گنجاندن مواد غذایی دارای ارزش غذایی در روتین روزانه تغذیه ای می تواند نقش مهمی در پیشگیری از افسردگی در افراد داشته باشد.
- ارتباطات سالم: در کنار سایر مواردی که برای پیشگیری از بروز افسردگی در مادران باردار ذکر کردیم، داشتن ارتباطات سالم با دوستان و نزدیکان نیز می تواند در تنظیم میزان ترشح هورمون های شادی آفرین و کنترل کننده استرس مفید واقع شود. بانوان بارداری که ارتباطات دوستانه خود را با اطرافیان و افراد موثر و سالم پیرامون خود حفظ می کنند، در جایگاه های بهتری از سلامت روح و روان قرار دارند.
در این مقاله سعی کردیم تا شما عزیزان را با جوانب مختلف افسردگی دوران بارداری آشنا کنیم و پیرامون علل ایجاد آن و علائم و نشانه های آن اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار دهیم. همچنین به معرفی روش های درمان افسردگی دوران حاملگی پرداختیم و روش های پیشگیری از آن را به شما عزیزان ارائه کردیم. در صورتی که پیرامون موارد فوق دچار ابهام و یا سوالی هستید و یا نیازمند به دریافت مشاوره های تخصصی در این زمینه اید به شما پیشنهاد می کنیم با مشاوران ما در مرکز نوا مشاور تماس حاصل فرمایید و پاسخ پرسش های خود را دریافت نمایید. نوا مشاور پایگاه امن و اطلاع رسان دقیقی است که شما را در دستیابی به سطح مطلوبی از آرامش جسم و روان در دوران های مختلف زندگی حمایت و هدایت می کند.
- چه عواملی باعث بروز افسردگی بارداری می شود؟
- نشانه های افسردگی دوران بارداری چیست؟
- چه راهکارهایی برای پیشگیری از افسردگی بارداری وجود دارد؟
- چطور افسردگی ناشی از بارداری را درمان کنیم؟
