کنترل گری را نمی توان نوعی واکنش طبیعی و معمول برشمرد. چرا که اساسا در بستر اضطراب از وقوع اتفاقات منفی و یا نمایش قدرت بزرگتر ها بروز می یابد. این مقاله فرصت مناسبی برای فرزندان اینگونه خانواده هاست تا نحوه برخورد با والدین کنترل گر خود را بشناسند. همچنین می تواند دیدگاه درستی به والدین کنترل گر دهد، تا متوجه رفتار نابجای خود شوند.
- والدین کنترل گر، چه می کنند؟
- آیا رفتار من بعنوان پدر و یا مادر، کنترل گری است؟
- علت این نوع رفتار چیست؟
- کنترل گر بودن والدین، چه تاثیری بر فرزندان می گذارد؟
- آیا کنترل کودکان صحیح است؟
- در برخورد با پدر و مادر کنترل گر چه کنیم؟
کنترل کودکان، توسط والدین از سنین کم آغاز می شود. اما رفتار کنترل گرانه، با تربیت صحیح، فاصله زیادی دارد. منظور ما آن دسته از چارچوب های سختگیرانه است که والدین برای داشتن فرزندانی آرام ، مودب، گوش به فرمان و بدون هیجان تنظیم می کنند.
کدام والدین رفتار کنترل گرانه دارند؟
والدین کنترل گر، اغلب از موقعیت خود نسبت به کودک کم قدرت سوء استفاده می کنند و چالش ها و تعارض های بسیاری را متوجه فرزندان خود می کنند. گاهی نیز این رفتارها، در اثر استرس زیاد والدین نسبت به اتفاقات ناگوار رخ می دهد. آنان سعی دارند با کنترل بیش از حد، کودکانشان را از خطر مصون بدارند. در هر صورت بنظر می رسد والدین برای اینکه حس بهتری داشته باشند، فرزندانشان را مجبور به اطاعت از خود می کنند. از این رو آنان را دائما کنترل می کنند تا مبادا برخلاف برنامه ریزی آنان رفتار کنند.
مادر و یا پدر کنترل گر، به خود حق می دهند تا از کوچکترین و خصوصی ترین مسائل فرزندانشان سر در بیاورند. آرامش در اینگونه خانواده زمانی بدست می آید، که پدر و یا مادر کنترل گر، بر تمام امور تسلط یابد. چرا که در رویارویی با هرگونه ابهامی، دچار استرس شده و فضا را متشنج می سازند.
اگر در برخورد با پدر و مادر کنترل گر، اشتباه کنید دیگر هیچ راه فراری برایتان وجود نخواهد داشت. چرا که به محض اینکه از چارچوب و خط قرمزهای کنترل آنان خارج شوید، با توسل به تنبیه، قهر، دعوا و رفتارهای گوناگون، مجددا کنترل شما را در دست می گیرند.
اگر شما والدین کنترل گری هستید، یقین داشته باشید در حال تخریب خلاقیت و روحیه فرزندان خود هستید. این رفتار شما، موجب رنجش آنان و تیره و تار شدن روابط بینتان می شود. در اغلب موارد ارتباط کنترل گر و کنترل شونده، به مرور در سراشیبی سقوط قرار می گیرد و در نهایت، هر دو احساس تنهایی می کنند.
ویژگی ها والدین کنترل گر چیست؟
زمانی که فرزندان شما بزرگ می شوند، در صورتی که رفتار شما کنترل گرانه باشد، به سرعت از شما انتقاد می کنند. خیلی زود می بینید آنان برای دست یافتن به یک استقلال نسبی، در حال جنگ با شما هستند. پس به جای اینکه آنان را بخاطر بی پروا بودن و یا گستاخی، سرزنش کنید، کمی هم به خودتان نگاه کنید!
ویژگی پدر و مادر کنترل گر، تا در ادامه با نحوه برخورد با والدین کنترل گر نیز آشنا شوید.
- در مدیریت روابط دوستانه بچه ها، افراط می کنند: مدیریت رابطه های دوستی و حتی کمک نمودن در انتخاب دوست، به عهده والدین است. اما این بدین معنی نیست که شما کار و زندگی خود را رها کنید تا سر از کار دوستان او در بیاورید.
گاهی والدین کنترل گر، با زیر سوال بردن ویژگی های شخصیتی، بدگویی و یا غیبت از دوستان فرزند خود در حضور او، او را به مقاومت و مشاجره تحریک می کنند. حال آنکه با گفتگو و در نهایت مشورت با یک مشاوره خانواده، به راحتی می توان دوستان فرزندتان را غربال کنید.
- در موقعت های حساس، برای فرزند خود تصمیم می گیرند: این قضیه بخصوص در زمان انتخاب رشته تحصیلی در مدرسه، انتخاب رشته در دانشگاه و یا حتی انتخاب یک ورزش تفریحی، بروز می یابد. والدین تصور می کنند، رشته ریاضی برای فرزندشان آینده بهتری رقم می زند، پس به اجبار هم که شده، او را به این تصمیم وا می دارند.
- دائما فرزندانشان را چک می کنند: اطمینان خواهی والدین جهت سلامت و پیشرفت بچه ها، گاهی کار دست فرزندان می دهد. آنان علاوه بر اینکه استقلال خود را در خط می بینند، تصور می کنند نمی توانند به اندازه کافی از خود مراقبت کنند. همین عامل موجب از بین رفتن عزت نفس و اعتماد بنفس آنان می شود. گاهی والدین برای افزایش کنترل خود بر روی کودک، جهان بیرون را خطرناک و مملوء از اتفاقات ناگوار ترسیم می کنند. در این حالت حس بی اعتمادی و ترس بر کودک غالب می شود. متاسفانه اینگونه بچه ها، بیشتر در معرض اختلالاتی همچون اضطراب فراگیر هستند.
- پدر و مادر کنترل گر، حاضرند وظایف فرزندانشان را نیز انجام دهند: این رفتار اگرچه در ظاهر نوعی دلسوزی و فداکاری به نظر می رید. اما در نهایت نوعی مراقبت افراطی و کنترل کننده است. انجام وظایف مرتبط به کودکان، علاوه بر اینکه حس مسئولیت پذیری آنان را خدشه دار می کند، عزت نفسشان را نیز زیر سوال می برد. چرا که تصور می کنند هیچ کاری را بدون حمایت و نظارت والدین خود نمی توانند انجام دهند.
چرا آنان دائما مرا کنترل می کنند؟
همانطور که گفته شد، فرد کنترل گر، تمام هم و غم خود را برای کنترل اطرافیان می گذارد. او اگر بتواند، کنترل عقاید و افکار فرزندانش را نیز در اختیار می گیرد. از نظر شما اینطور بنظر می آید که او خودخواهانه روش زندگی خود را بر شما تحمیل می کند.
اما واقعا علت این کار چیست؟ چرا والدین شما دست از کنترل های اطرافی بر نمی دارند؟ چند عامل موثر در این زمینه وجود دارد. توصیه می کنیم اول علت این ماجرا را کشف کنید و سپس با افزایش دانش خود درباره نحوه برخورد با والدین کنترل گر، سعی در تغییر آنان کنید.
- آنان به یک اختلال شخصیتی دچارند: مسلما پذیرش این موضوع برای شما سخت است. چه در جایگاه والدین و چه در جایگاه فرزند. اما نکته قابل توجه این است که این اختلال شخصیتی در جامعه ما بسیار رایج است. اینگونه افراد، به مرور به کنترل نمودن اطرافیان معتاد می شوند. تا آنجا که که چیزی جز اعمال کنترل و اطاعت دیگران، آنان را ارضا نمی کند.
- در روابط خود احساس نا امنی می کنند: حتما تابحال در برخورد با پدر و مادر کنترل گر متوجه شده اید که چقدر می ترسند شما را از دست بدهند؟ آن ها برای سرپوش گذاشتن بر روی احساس ناامنی خود، سعی در ایزوله نمودن فضای پیرامون شما دارند. چرا که کنترل شما، زمانی که دوست زیادی ندارید، بیرون نمی روید و با کسی معاشرت نمی کنید راحت تر است.
- کمالگرا هستند: در برخی موارد دیده می شود، مادر و پدر کنترل گر، فرزندان خود را با انتظارات کمالگرایانه، تحت فشار قرار می دهند. آن ها با تصور اینکه مالک فرزندانشان هستند، سعی دارند مسیر زندگی آنان را با معیارهای ذهنی خود مشخص کنند. در این خصوص آنان واکنش های نظیر مخالفت، سوال کردن و بیان احساساتی نظیر خشم و اعتراض را نمی بینند.
فرزندان، قربانیان اصلی کنترل گری والدین می شوند.
داشتن فرزندان آرام، سر به زیر، موفق و بدون نقص، آرزوی هر پدر و مادری است. اما تربیت اینگونه کودکان، زمانی که با در دست گرفتن یک ذره بین صورت گیرد، هیچ پیامد خوبی به همراه نخواهد داشت. چرا که شما با له کردن اعتماد بنفس، خلاقیت و هیجانات او، به هدفتان رسیده اید.
کودکانی که تحت شرایط کنترل گری رشد می کنند، دائما منتظر تایید والدینشان هستند. آنان اغلب با اضطراب زندگی می کنند و زمانی که بر خلاف میل والدین رفتار می کنند، احساس عذاب وجدان و ترس دارند. گاهی آنان نیز اقدام به بروز رفتارهای کنترل گری می کنند. اینکار ساده است. کافیست او نیز با گریه و جیغ و داد، رفتارهای شما را کنترل کند.
فرزندان در این شرایط، هیچگاه عشق واقعی دریافت نمی کنند. چرا که به محض انجام اشتباه، تمام آن عشق تقدیم شده، پس گرفته می شود. دوست داشته شدن آنان، منوط به انجام فرامین و یا سرپیچی از آنان است. اگر آنان نحوه برخورد با والدین کنترل گر و بهبود این شرایط را بلد نباشند، این زنجیره ادامه پیدا می کند. تا زمانی که این کودکان بزرگ می شوند و انتخاب ها و رفتار های خود را به دنبال تایید دوستان و همسالان خود پیش می برد. می بینید چه فرزند وابسته و غیر مستقلی بار آورده اید؟
کنترل گری و یا سهل انگاری؟
اغلب والدین کنترل گر، خود نیز قربانی زندگی با پدر و مادری کنترل گر هستند. آنان می ترسند اگر فرزندانشان را کنترل نکنند، پیامدهای جبران ناپذیری متوجه فرزندانشان شود.
در یک نگاه کلی می توان گفت، سهل انگاری و کنترل بیش از حد، هر دو آسیب زا هستند. شما بدون نظارت و حمایت کودکان خود، نمی توانید زمینه های موفقیت او را بچینید. اما راه علاج در کنترل مداوم و پی در پی او نیز نیست.
شما به عنوان والدین کودک، می توانید با حفظ تعادل، کنترلی نامحسوس بر امور او داشته باشید. طوریکه استقلال، آزادی عمل و حق نظر او، پایمال نشود. کودکان در زندگی و برخورد با پدر و مادر کنترل گر، دچار تناقض و تضاد های درونی در برابر اتفاقات دور و بر می شوند. لذا شما باید به او آموزش دهید که درشرایط بحرانی، چه واکنش های منطقی از خود نشان دهد. نه اینکه پاسخ درست را برای او دیکته کنید. اگرچه اینکار مستلزم صبر و حوصله زیاد است، اما موجب پرورش توانمندی های فرزند شما می شود.
گاهی لازم است برخلاف میلتان عمل کنید. کنار بنشینید تا او شکست بخورد! هیچ کنترلی به اندازه بهره مندی از تجربه شکست، نمی تواند موثر باشد. بنابراین می توانید نتیجه بگیرید که هیچکس از شما نمی خواهید سایه حمایت و نظارت خود را از فرزندتان بردارید. بلکه هدف این است که با حفظ روابط دوستانه، به او اطلاعات مفید و منطقی بدهید.
بهترین نحوه برخورد با والدین کنترل گر چیست؟
برای اصلاح رفتار کنترل گرانه والدین خود، می بایست با درایت و خلاقیت پیش بروید. تا بتوانید موانع و نگرانی ها را از سر راه برداشته و یک زندگی عادی را تجربه کنید.
- احساسات خود را با آن ها در میان بگذارید: نحوه بیان، مکان و زمان آن، بسیار حائز اهمیت است. در قدم اول، کلیه عواملی که موجب حواس پرتی هر دو شما می شود را به حداقل برسانید. تلویزیون، گوشی تلفن، روزنامه مجله و یا هرچیز دیگر. سپس در یک موقعیت خوب و زمان مناسب، مهارت های کلامی موثر خود را بکار گیرید.
شما نباید آنان را سرزنش کرده و مورد هدف قرار دهید. کافیست بگویید زمانی که شما را بیش از حد چک می کنند، مضطرب می شوید. در این گفتگو می بایست نشان دهید که چقدر قدردان توجه آنان هستید، اما اکنون فکر می کنید دیگر نیازی به این حجم از توجه ندارید.
- تلاش خود را بی ثمر نکنید: زمانی که احساس می کنید پدر و یا مادر کنترل گر شما، عصبانی هستند، وارد چرخه گفت و گو نشوید. چرا که این مشاجره، اصلا به نفع شما نخواهد بود و کنترل آنان را دو چندان می کند.
- از یک مشاوره خانواده کمک بگیرید: باور کنید که مشورت با یک روانشناس، بیش از هرچیزی به شما کمک می کند. بخصوص اگر اکنون شما وارد یک چرخه معیوبی از تنش ها و مشاجرات شده اید. در اینصورت دیگر نمی توانید بر روی یکدیگر تاثیر بگذارید. افراد کنترل گر در تعامل با یک روانشناس، دیدگاه بهتری نسبت به رفتار خود پیدا می کنند.
نتیجه گیری؛
کنترل گری، هیچگاه نتوانسته نتایج خوبی در تربیت فرزندان ایجاد کند. چرا که با تقویت بعضی خصوصیات، موجب زیر سوال رفتن برخی دیگر می شود. روشن است، زمانی که شما بیش از حد فرزندتان را سوال پیچ می کنید، او را دروغگو بار می آورید. اکنون که با راهکارها نحوه برخورد با والدین کنترل گر آشنا شدید، سعی کنید این خصوصیت اخلاقی را در خود و اطرافیانتان بهبود ببخشید.
خدمات مشاوره روانشناسی تلفنی ما به شما این امکان را میدهد که به بهترین شکل ممکن، از این موقعیت های ناخوشایند عبور کنید.
