حتما تا به حال تجربه یک ترس و وحشت بسیار شدید در شما ایجاد شده است حسی که قبل از وقوع حادثه در فرد ایجاد میشود می تواند نسبت به شدت و حدت آن تداعی کننده ی مرگ هم باشد.

ترس و وحشت از مرگ وقتی علت نامفهوم و نا مشخصی داشته باشد و یا هر و حشت زدگی بدون دلیل به حملات پانیک تعبیر میشود که در واقع جزو اختلالات اضطرابی محسوب میشود.

حملات پانیک یا وحشت زدگی به صورت محدود و در زمان کوتاه و خیلی سریع اتفاق می افتد این حملات که معمولاً بیش از چند دقیقه طول نمی‌کشند با وجودی که خود بیمار فکر می‌کند که مرگ یا آسیب جسمی قریب‌ الوقوع است، اما حملات پانیک باعث عوارض جسمانی (همانند مرگ یا سکتهی قلبی) نمی‌شود.

تاکیدا ذکر میشود، حملات پانیک، اگر هم روی دهد، مدت محدودی دارد و به هیچ عنوان مرگ‌آور و خطرناک نیست. درست است که حمله پانیک معمولاً زمان کوتاهی داشته و بعد از مدت کمی پایان می‌پذیرد ولی فرد برای رسیدن به حالت نرمال باید مدت بیشتری را به استراحت بپردازد تا به حالت اول برگردد.

حملات پانیک چیست ؟

وحشت‌زدگی یا حمله پانیک عبارت است از حمله ی حاد شدید اضطراب همراه با احساس مرگ قریب‌ الوقوع که فراوانی بروز آن‌ها از چند حمله در یک روز تا یک مورد در سال، متفاوت است.

اختلال وحشت‌زدگی، نوعی وضعیت روانی از گروه اختلالات اضطرابی است که با هجوم ناگهانیِ وحشت به بیمار و ترس شخص از وقوع مجدد آن‌ها مشخص می‌شود.

حملات پانیک یک قسمت ناگهانی ترس شدید است که در صورت عدم وجود خطر واقعی یا علت ظاهری باعث واکنش های شدید جسمی می شود.

حملات پانیک می تواند بسیار ترسناک باشد. هنگام وقوع حملات پانیک، ممکن است فکر کنید کنترل خود را از دست داده اید، دچار حمله قلبی شده اید یا حتی در حال مرگ هستید.

مثالی روشن برای حملات پانیک :

اگر یک خرس گریزلی به دنبال شما بیاید، بدن شما به طور غریزی واکنش نشان می دهد. ضربان قلب و تنفس شما با آماده شدن بدن برای شرایط تهدید کننده زندگی افزایش می یابد.

بسیاری از واکنش های مشابه در حمله پانیک رخ می دهد. اما ناشناخته است که چرا حملات پانیک زمانی رخ می دهد که هیچ خطری آشکار وجود ندارد.

آیا علت تحریک کننده ی حملات پانیک مشخص است؟

معمولاً این اتفاق حمات پانیک (وحشت زدگی) برای اکثر افراد چند مرتبه در طول زندگیشان رخ می‌دهد ولی دلیلی بر اینکه آن افراد مبتلا به این بیماری هستند نیست.

در صورتی که تعداد این مراتب زیاد شد زمانی است که فرد باید برای تست ابتلا به این اختلال نزد روانشناس برود. همچنین حملات پانیک به صورت بسیار اتفاقی و طوری رخ می‌دهند که عامل تحریک‌کنندهی اصلی مشخص نیست. افراد مبتلا به این نوع اضطراب اغلب جوان هستند.

آیا حملات پانیک زمان و مکان مشخصی دارد ؟

حملات پانیک معمولاً ناگهانی و بدون هشدار شروع می شوند. آنها می توانند در هر زمان – هنگام رانندگی با اتومبیل، در مرکز خرید، در خواب یا وسط یک جلسه کاری، اعتصاب کنند.

ممکن است گاه به گاه دچار حملات پانیک شوید یا ممکن است به طور مکرر رخ دهد. حملات پانیک دارای تغییرات زیادی است، اما علائم معمولاً در عرض چند دقیقه به اوج خود می رسند. بعد از فروکش کردن حمله پانیک ممکن است احساس خستگی و فرسودگی کنید.

زمان و میزان درگیری حملات پانیک

دوره و شدت حملات پانیک ممکن است نوسان داشته باشد. گاه روزی چند بار و گاه کمتر از ماهی یک بار ممکن است پیدا شود. فراوانی و شدت حمله‌های پانیک بسیار متغیر است.

برای نمونه، برخی افراد حمله‌های مکرر متوسطی دارند (برای مثال، یک بار در هفته) که به‌طور منظم ماه‌ها روی می‌دهند. سایرین بروز کوتاه مدت حمله‌های بیشتری را گزارش می‌کنند (برای مثال، هرروز به مدت یک هفته) که با فواصل چند هفته یا چند ماه بدون رخداد حمله‌ها یا رخداد کمتر آنها (برای مثال، دوبار در هر ماه) به مدت چند سال از هم جدا می‌شوند.

اختلال پانیک معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود؛ ولی مواردی از آن در کودکی، اوایل نوجوانی و میانسالی نیز شروع شده‌است. به طوری که میانگین سنی ظاهر شدن علایم آن حدود ۲۵ سالگی است.

البته حملات پانیک ممکن است در هر سنی رخ دهد. گزارشاتی از حملات پانیک در کودکان و همچنین میانسالان وجود دارد. البته برخی معتقدند که کم بودن این گزارش‌ها به دلیل عدم تشخیص درست حملات پانیک در این افراد است.

همه گیری حملات پانیک در خانم ها و آقایان چگونه است ؟

زن‌ها دو تا سه برابر بیشتر از مردها ممکن است مبتلا شوند که البته تشخیص کمتر از واقع اختلال پانیک در مردان نیز ممکن است در این عدم تساوی نقشی داشته باشد.

نژادهای انسانی، همانند سفیدپوست یا سیاه‌پوست بودن نیز تفاوت چندانی در ابتلا به این اختلال ندارد. تنها عامل اجتماعی که در پیدایش حملات پانیک دخیل دانسته شده، جدایی، به صورت اندکی پیش از شروع اختلال است. حملهی پانیک بیش از همه در جوانان روی می‌دهد.

بیماریهای همراه حملات پانیک

براساس مطالعات، ۹۱ درصد از بیماران دچار حملات پانیک، دست کم به یک اختلال روانی دیگر نیز دچارند. تقریباً یک‌سوم افراد مبتلا به هر دوی این اختلالات، قبل از شروع حملات پانیک به اختلال افسردگی اساسی دچار بوده‌اند.حدود دوسوم آن‌ها نیز در حین یا پس از شروع افسردگی اساسی، ابتدا حملات پانیک را تجربه کرده‌اند.

اختلالات اضطرابی دیگر نیز در مبتلایان به حملات پانیک وجود دارد. ۱۵ تا ۳۰ درصد افراد مبتلا به حملات پانیک، به برزن‌هراسی دچار هستند.

۲ تا ۲۰ درصد از آن‌ها هراس‌های ویژه (اختصاصی) دارند. ۱۵ تا ۳۰ درصد نیز اختلال اضطراب منتشر (فراگیر) دارند. ۲ تا ۲۰ درصد این بیماران نیز به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا هستند.

۳۰ درصد آن‌ها نیز از اختلال وسواس فکری-عملی (وسواسی-جبری) رنج می‌برند. سایر بیماری‌های شایع همراه نیز عبارتند از: خودبیمارانگاری، اختلالات شخصیت و اختلالات مرتبط با مواد

حملات پانیک معمولاً شامل برخی از این علائم و نشانه ها است:

• احساس خطر قریب الوقوع یا خطر
• ترس از دست دادن کنترل یا مرگ
• ضربان قلب سریع و تپنده
• تعریق
• لرزش یا لرزیدن
• تنگی نفس یا تنگی در گلو
• لرز
• گرگرفتگی
• حالت تهوع
• گرفتگی شکم
• درد قفسه سینه
• سردرد
• سرگیجه ، سبکی سر یا ضعف
• بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن
• احساس عدم واقعیت یا جدایی

عوامل و دلایل حملات پانیک چیست؟

علت‌ یابی و عوامل بروز حملات پانیک بر چند دسته هستند. این عوامل شامل موارد ذیل می باشند:

• عوامل زیستی
• عوامل وراثتی
• عوامل روانی-اجتماعی

• عوامل زیستی

از پژوهش دربارهی اساس زیستی حملات پانیک (اختلال وحشت‌زدگی)، یافته‌های متفاوتی حاصل شده‌است. یک تفسیر در این مورد این است که علایم حملات پانیک می‌تواند با انواع و اقسام نابهنجاری‌های زیستی در ساختار و کارکرد مغز مرتبط باشد. مطالعاتی که با تصویربرداری (همانند ام‌آرآی) از ساختار مغز بیماران مبتلا به حملات پانیک انجام شده‌است، به‌طور ضمنی دلالت بر آن دارد که آسیبی در لوب گیجگاهی راست بیماران مبتلا به اختلال پانیک گزارش شده‌است که به‌ویژه به صورت آتروفی قشری بوده‌است. همچنین درگذشته برخی از پژوهشگران ارتباطی میان افتادگی دریچه میترال قلب و حملات پانیک قائل بودند که در پژوهش‌های اخیر معلوم شد که این ارتباط تقریباً هیچ اهمیت یا نقش بالینی ندارد.

• عوامل وراثتی

در مطالعات مختلف معلوم شده که خطر حملات پانیک در بستاگان درجه یک بیماران دچار این اختلال، چهار تا هشت برابر بیشتر از سایر بیماری‌های روان‌پزشکی است. از مطالعاتی که تاکنون بر دوقلوها انجام شده، در مجموع چنین برمی‌آید که دوقلوهای تک‌ تخمکی (همسان) نسبت به دوقلوهای دوتخمکی (غیر همسان)، از نظر ابتلا به حملات پانیک، همگامی concordance بیشتری دارند. تا به امروز هیچ داده‌ای حاکی از ارتباط میان یک ناحیه ی کروموزومی خاص یا شکل خاصی از انتقال وراثتی با این اختلال در دست نیست.

• عوامل روانی-اجتماعی

نظریات روانکاوی برای توضیح نحوهی پیدایش حملات پانیک ارایه شده‌اند. در نظریه‌های روانکاوانه، حملات پانیک را نتیجهی دفاعی ناموفق در برابر تکانه‌های اضطراب‌ انگیز می‌دانند. به نظر روانکاوان، آنچه درگذشته ی یک فرد، اضطراب هشداردهندهی خفیفی بود، کم‌کم به احساس فلج‌کنندهی تشویش بدل می‌شود و سپس علایم جسمی کار را یکسره می‌کنند.

• توصیف بسیاری از بیماران در مورد حمله‌های پانیک به گونه‌ای است که گویی از آسمان بر آن‌ها نازل می‌شود و هیچ عامل روانی‌ای دخیل نیست. حال آنکه اکثر اوقات با آشکارسازی روان‌ پویشی معلوم می‌شود که عامل روانی برانگیزاننده‌ای برای حملات پانیک وجود داشته‌است. میزان بروز وقایع پرفشار زندگی به‌ویژه حس «از دست دادن» در ماه‌های پیش از شروع حملات پانیک در بیماران دچار این اختلال بیشتر است.
• همچنین این فرضیه که وقایع پرفشار روانی در بیماران دچار حملات پانیک، تغییراتی از نظر نوروفیزیولوژی ایجاد می‌کند، در مطالعه بر روی دوقلوهای دختر تأیید شده‌است. در این مطالعه، ۱۰۱۸ دوقلوی دختر وجود داشتند که برخی را از پدر و برخی دیگر را از مادر جدا شده بودند. نتیجه این بود که جدا شدن کودک از مادر در اوایل زندگی، به وضوح بیشتر از جدا شدن از پدر، باعث بروز حملات پانیک می‌شود.
• همچنین عامل دیگر در بروز حملات پانیک در خانم‌های بزرگسال، سوء رفتار جسمی و جنسی در دوران کودکی است. نزدیک به ۶۰ درصد از زنان مبتلا به حملات پانیک، سابقهی آزار جنسی در دوران کودکی دارند. این درحالی است که زنان مبتلا به سایر اختلالات اضطرابی، در حدود ۳۱ درصدشان در کودکی مورد سواستفادهی جسمی و جنسی قرار گرفته‌اند.
• یکی دیگر از دلیل‌هایی که محققان برای اثبات تأثیر عوامل روانی-اجتماعی بر بروز حملات پانیک دارند این است که درصد بالایی از بیماران دچار حملات پانیک، پس از درمان‌های شناختی-رفتاری به‌طور موفقی بهبود می‌یابند. پژوهش‌های انجام شده حاکی از آن است که علت حمله‌های پانیک احتمالاً به ناخودآگاه وقایع پرفشار مرتبط است و پیدایش (پاتوژنز) حمله‌های پانیک ممکن است به عوامل نوروفیزیولوژیکی مربوط باشد که بر اثر واکنش‌های روانی برانگیخته می‌شود. بالینگرانِ روان‌پویشی همیشه در هنگام بررسی تشخیصی بیمار دچار حملات پانیک باید در مورد برانگیزاننده‌های احتمالی حمله‌های پانیک نیز تحقیق کاملی انجام دهند.

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به حملات پانیک یا اختلال هراس را افزایش دهند عبارتند از:

• سابقه خانوادگی حملات پانیک یا اختلال هراس
• استرس های عمده زندگی، مانند مرگ یا بیماری جدی یکی از عزیزان
• یک رویداد آسیب زا، مانند تجاوز جنسی یا یک حادثه جدی
• تغییرات عمده ای در زندگی شما مانند طلاق یا اضافه شدن نوزاد
• سیگار کشیدن یا مصرف زیاد کافئین
• سابقه سوء استفاده جنسی یا جنسی در دوران کودکی

درمان حملات پانیک

درمان حملات پانیک مبتنی بر موارد ذیل است :

• درمان دارویی
• و درمان شناختی-رفتاری است
• بهداشت تغذیه ای
• پرهیز از عوامل تنش زای روانی

اکثراً هم این روشهای درمانی با موفقیت همراه است.

در صورت عدم درمان، حملات هراس و اختلال هراس می توانند تقریباً بر همه زمینه های زندگی شما تأثیر بگذارند. ممکن است شما از حملات پانیک بیشتر بترسید که در حالت دائمی ترس زندگی کنید و کیفیت زندگی خود را خراب کنید.

عوارضی که حملات پانیک ممکن است باعث ایجاد یا مرتبط شدن آنها شوند عبارتند از:

• ایجاد فوبیاهای خاص، مانند ترس از رانندگی یا ترک خانه
• مراقبت های پزشکی مکرر برای نگرانی های مربوط به سلامتی و سایر شرایط پزشکی
• اجتناب از موقعیت های اجتماعی
• مشکلات در محل کار یا مدرسه
• افسردگی، اختلالات اضطرابی و سایر اختلالات روانی
• افزایش خطر خودکشی یا افکار خودکشی
• سوء مصرف الکل یا سایر مواد
• مشکلات مالی

برای برخی از افراد، اختلال هراس ممکن است شامل آگورافوبیا باشد – اجتناب از مکان ها یا موقعیت هایی که باعث ایجاد اضطراب در شما می شود، زیرا می ترسید در صورت حمله پانیک نتوانید فرار کنید یا کمک بگیرید. یا ممکن است برای خروج از خانه به دیگران وابسته شوید.

راههای جلوگیری از حملات پانیک

هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از حملات پانیک یا اختلال هراس وجود ندارد. با این حال، این توصیه ها ممکن است کمک کننده باشد.

حملات پانیک را در اسرع وقت درمان کنید تا از بدتر شدن یا شایع شدن آنها جلوگیری کنید. به درمانگران خود پایبند باشید. برای مشاوره تخصصی درباره حملات پانیک می توانید با مشاوران متخصص نوا مشاور تماس حاصل نمایید.