اختلال استرس و اضطراب چیست ؟

اختلال استرس و اضطراب دو مقوله ی جدا با ویژگیهای خاص خود می باشند که نباید این دو را با هم به اشتباه گرفت.اختلال های استرس و اضطراب معطوف به سن خاصی نیست و همه افراد در سنین مختلف تحت شرایط مختلف ممکن است به آن مبتلا شوند.

هنگامی که فرد دچار استرس و اضطراب طولانی مدت (مزمن) می شود، ادامه فعال شدن پاسخ دهی به استرس و اضطراب، باعث سایش بدنی می شود که علائم جسمی، احساسی و رفتاری مختلفی را ایجاد می نمایاند.قبل از پرداختن به اختلال استرس و اضطراب بهتر است به صورت جداگانه به این دو پرداخته شود.

اختلال استرس 

از نظر مشاورین، استرس نحوه واکنش مغز و بدن به هرگونه تقاضا است. هر نوع چالشی مانند عملکرد در محل کار یا مدرسه، تغییر چشمگیر زندگی یا رویداد آسیب زا می تواند ایجاد کننده ی استرس ویا استرس زا باشد.

به بیانی دیگر استرس یک واکنش طبیعی بدن است که هنگام بروز تغییرات ایجاد می شود که این تغییرات باعث به وجود آمدن واکنش های جسمی، احساسی و فکری می شود. همچنین استرس یک واکنش طبیعی انسان به اتفاقات و تغییرات پیرامونی است که برای همه اتفاق می افتد.

در واقع بدن انسان طوری طراحی شده است که استرس را تجربه کرده و نسبت به آن واکنش نشان دهد. هنگامی که تغییرات یا چالش هایی (عوامل استرس زا) را تجربه می کنید، بدن شما واکنش های جسمی و روانی ایجاد می کند.در واقع این واکنشها همان استرس است.

اختلال اضطراب 

معنای اضطراب در لغت به معنای آشفتگی، تپیدن، پریشانی، لرزیدن، بی قراری و نا آرامی است. اضطراب یک احساس ناخوشایند همراه با دلواپسی است که فرد در موقعیت های مختلفی می تواند آن را تجربه کند که اصولا همراه با درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژی می باشد.

همچنین اضطراب یا تشویش یا دلشوره یک احساس ناخوشایند و مبهم آمیخته با هراس و نگرانی با منشأ ناشناخته، که به فرد دست می‌دهد و شامل عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژیکی میشود.

تفاوت اضطراب با استرس در چیست؟

همانطور که در تعریف اضطراب آمده است اضطراب یک حالت و احساس بد و ناخوشایندی است که همراه با استیصال و درماندگی فرد همراه است که آمیخته با ترس و دلشوره است و همه اینها بخاطر یک عامل ناشناخته میباشد.

در صورتیکه استرس یک حالت و احساس نیست بلکه نحوه ی واکنش بدن به عوامل مشخص استرس زا میباشد. در تعریف استرس توسط مشاورین متخصص آمده است که استرس، نحوه واکنش مغز و بدن به هرگونه تقاضا است. هر نوع چالشی مانند عملکرد در محل کار یا مدرسه، تغییر چشمگیر زندگی یا رویداد آسیب زا می تواند استرس زا باشد.

به بیانی دیگر استرس یک واکنش طبیعی بدن است که هنگام بروز تغییرات ایجاد می شود که این تغییرات باعث به وجود آمدن واکنش های جسمی، احساسی و فکری می شود.

همه ما در بسیاری از موقعیت‌ های زندگی به طور طبیعی احساس استرس می‌ کنیم.مثلا قبل از سخنرانی، یا در زمان امتحانات و کنکور و … اکثر این رفتارها طبیعی است یعنی به نوعی واکنش‌ های رفتاری عادی و متناسب با موقعیت است! باعث می‌ شود که فرد بتواند در مواجه با این موقعیت‌ های استرس‌ آمیز به طور سازگارانه برخورد کند و بتواند از پس این شرایط بربیاید.

اما گاه منشا استرس مشخص نمی باشد و فرد بی دلیل دلشوره و ناراحتی و نگرانی دارد که در این موارد حتما باید پیگیریهای روان درمانی در نظر گرفته شود. چرا که در صورت درمان نشدن این دلشوره ها،نتایج روحی و جسمی خطرناکی را می تواند با خود به همراه داشته باشد.

اما چه زمانی اضطراب و استرس اختلال محسوب می‌ شود؟

در بعضی مواقع این استرس و اضطراب به طور غیرعادی، شدید و نامتناسب با شرایط بروز پیدا می‌ کند.

برای فرد مشکل‌ ساز می‌ شود و باعث مختل شدن فعالیت و عملکرد اجتماعی، شغلی، تحصیلی می‌ شود.

این نگرانی و ترس مزمن باعث رنج شخصی فرد مبتلا به استرس و اضطراب می‌ گردد.

فرد نمی‌ تواند زندگی روزمره خود را با حالت عادی به پیش ببرد در نتیجه برای درمان این اختلال فرد مبتلا، نیازمند کمک گرفتن از متخصص است.تا بتواند مشکل خود را حل کند و به روند زندگی آرامش‌ بخش قبلی خود بازگردد.

طبیعتا همانند سایر اختلالات و مشکلات حیطه روانشناختی هر چه زودتر فرد در فرآیند درمان قرار بگیرد مؤثرتر است و سریع‌ تر بهبود پیدا می‌ کند و به زندگی عادی خود باز می‌ گردد.

نمونه هایی ازعوامل استرس عبارتند از:

• استرسهای معمول مربوط به فشارهای مدرسه، کار، خانواده و سایر مسئولیت های روزانه.
• استرس ناشی از تغییرات ناگهانی منفی مانند از دست دادن شغل، طلاق یا بیماری است.
• استرس آسیب زا در طول رویدادی مانند یک حادثه بزرگ، جنگ، حمله یا بلایای طبیعی که در آن افراد ممکن است در معرض آسیب جدی یا کشته شدن قرار گیرند.

افرادی که استرس آسیب زا را تجربه می کنند ممکن است علائم موقتی عاطفی و جسمی بسیار ناراحت کننده ای داشته باشند، اما اکثر آنها به زودی به طور طبیعی بهبود می یابند.

علائم و نشانه های جسمی استرس شامل:

• درد ها
• درد قفسه سینه یا احساسی مثل این که قلب شما در حال تپش است
• خستگی یا مشکل در خواب
• سردرد، سرگیجه یا لرزش
• فشار خون بالا
• کشش عضلات یا فشردگی فک
• مشکلات معده یا گوارش
• مشکل در رابطه جنسی
• سیستم ایمنی ضعیف

عوامل و دلایل اختلال اضطراب از منظر روانشناسان 

روانشناسان چهار دلیل عمده برای ایجاد اختلال اضطراب بیان داشته اند از جمله:

عوامل زیست شناختی و جسمانی:

در افراد مضطرب، میزان بعضی از هورمون‌های موجود در خون غیرعادی است؛ بنابراین هر آنچه که باعث اختلال در سیستم هورمونی شود، برای بدن خطر محسوب می‌شود.

عوامل محیطی و اجتماعی:

عوامل اجتماعی و ارتباطی بسیاری باعث به‌وجود آمدن اضطراب در افراد می‌شود، مانند مشکلات خانوادگی، احساس جدایی و طردشدگی و … از عوامل محیطی می‌توان تغییرات ناگهانی و غیرمنتظره را، همچون زلزله، بیماری، مرگ یکی از نزدیکان،… نام برد.

عوامل ژنتیکی و ارثی:

یکی از مهم‌ترین عوامل اضطراب ژنتیک است و احتمال اضطراب در فرزندان افراد مضطرب بسیار بالا است.

در ذیل مشاورین اضطراب چندین علائم و نشانه ی اضطراب را ذکر کرده اند که برایتان می آوریم :

1-نگرانی های افراطی

افراد در گیر با این بیماری برای هر حادثه ی کوچک یا بزرگی که قبلا اتفاق افتاده و یا برای هر موضوعی که انتظار میکشند دلشوره و دلواپسی های بسیار زیادی با فرد همراه است.

معمولا زمان این نگرانیها و دلواپسی ها شکل اختلال را به خود میگیرند که بیشتر روزها و حدودا 6ماه به طول انجامد.

2-تغییرات فیزیولوژیکی ظاهری بدون دلیل

  هنگامی که شخصی احساس اضطراب می‌کند به دلیل ذهنیت خود، دستگاه سمپاتیک وی به شرایط فرا محرکی ای چون دویدن و جنگیدن گرایش پیدا می‌کند.

این امر موجب مجموعه تاثیراتی در سراسر بدن مانند ضربان بالا، عرق‌کردن کف دست، لرزش دست‌ها و خشکی دهان در فرد می‌شود.

این علایم استرس و اضطراب به این دلیل رخ می‌دهد که مغز اعتقاد دارد که خطری در حال وقوع است و بدن شما را برای واکنش به تهدید آماده می‌کند.

3-احساس بی تابی و بی قراری

4-خستگی و بی حالی

5-تمرکز گریزی

6-آستانه تحریک پذیری پایین

افرادی که دچار اختلال اضطراب میشوند با همراهی نگرانی افراطی به سرعت در برابر هر صحبت یا موضوعی ، موضعگیری شدیدی میگیرند و خیلی زود تحریک میشوند.

7-سفت و محکم شدن عضلات

8-خواب آلودگی

9-وحشت زدگی

یکی از علایم استرس و اضطراب که اختلال پانیک نامیده شده است، مرتبط با حملات پانیک یا وحشت‌زدگی است. حملات پانیک باعث ایجاد احساسات شدید و منکوب‌کننده ترس شده که می‌تواند ناتوان‌کننده باشد.

این ترس مفرط معمولا با ضربان قلب سریع، عرق کردن، لرزیدن، تنفس کوتاه و تنگی قفسه سینه، تهوع و ترس از مرگ یا از دست دادن کنترل همراه هست.

حملات پانیک می‌تواند در انزوای رخ دهد، اما اگر به طور مکرر و غیر منتظره رخ دهد، ممکن است نشانه اختلال پانیک باشد.

10-دوری کردن از موقعیتهای اجتماعی پیش رو

11-ترسهای غیر معقول

ترس‌های مفرط در مورد چیزهایی خاص مثلا عنکبوت‌ها، فضاهای محصور یا ارتفاعات می‌تواند نشانه‌ای از هراس باشد. هراس به عنوان اضطراب مفرط یا ترس از جسم یا شرایط خاص تعریف می‌شود.

این احساس به حدی شدید است که در توانایی فرد برای انجام کارهای معمول مداخله می‌کند.

راه و روشهای مختلفی برای شناسایی اختلالات استرسی و اضطرابی آورده شد تا در ابتدا بتوانیم بین آن دو تمیز قائل شویم و سپس در صورت مشاهده ی علائم بالینی و روحی این دو نوع اختلال سریع به یک روانشناس و مشاور مراجعه بکنیم.